Гэта памятнае і страшнае месца называюць яшчэ «дзіцячай Хатынню». У 1943 годзе ў вёсцы Чырвоны Бераг Жлобінскага раёна нацысты стварылі донарскі канцлагер для дзяцей. Зараз на яго месцы размешчаны мемарыял, пакідаючы які большасць наведвальнікаў не могуць стрымаць слёзы...

Нявінныя ахвяры

Фашысты занялі Чырвоны Бераг 5 ліпеня 1941 года. У вёсцы яны стварылі буйны перасыльны пункт. Тут жа, у былой панскай сядзібе, размяшчаўся вайсковы шпіталь, які меў патрэбу ў вялікай колькасцi донарскай крыві.

У 1943 годзе на тэрыторыі мясцовай навучальнай гаспадаркі гітлераўцы арганізавалі донарскі дзіцячы лагер, праз які прайшло каля 15 тысяч чалавек, у тым ліку 12 тысяч дзяцей з розных куткоў Беларусі і СССР. У асноўным гэта былі дзяўчынкі ад 8 да 14 гадоў з першай групай крыві і станоўчым рэзус-фактарам.

Да апошняй кроплі...

Паводле інфармацыі на афіцыйным сайце Жлобінскага райвыканкама, лагер быў зборным пунктам, дзе дзеці праходзілі медыцынскае абследаванне і адпраўляліся ў Германію як донары для параненых. Вядома, што такім чынам былі адпраўленыя каля за 2000 дзяцей Рагачоўскага, Добрушскага і Жлобінскага раёнаў.

Гісторык і экскурсавод мемарыяльнага комплексу Аляксандр Манкевіч сцвярджае, што ў Германію везлі толькі частку вязняў. На яго думку, збор крыві «да апошняй кроплі» гітлераўскія «лекары» выраблялі прама ў гэтым канцлагеры, прычым жорстка эксперыментавалі і ўжывалі асаблівыя метады, апісанне якіх шакіруе сваёй нялюдскасцю. У агульнай складанасці, у канцлагеры загінула больш за 5 тысяч чалавек.

Плошча Сонца

 Мемарыяльны комплекс быў адкрыты на месцы былога дзіцячага канцлагера толькі ў 2004 годзе, хоць праект мемарыяла быў гатовы да рэалізацыі яшчэ ў 1990-х гадах. Яго распрацаваў беларускі архітэктар Леанід Левін, вядомы перш за ўсё як адзін з суаўтараў мемарыяльнага комплексу «Хатынь».

Комплекс, прысвечаны ахвярам фашызму ў Чырвоным Беразе, уяўляе сабой Плошчу Сонца з васьмю алеямі-прамянямі, якiя разбягаюцца па яблыневым садзе. Асноўнымі аб'ектамі мемарыяла з'яўляюцца:

• Скульптура дзяўчынкі на ўваходзе ў комплекс. Знясіленая і худзенькая, яна ў роспачы ўздымае ўверх тонкія рукі, быццам спрабуе абараніць сябе ад усіх кашмараў і жахаў нацысцкай "фабрыкі смерці».
• «Белы клас». Кампазіцыя з пустых школьных парт белага колеру. Гэты клас называюць яшчэ мёртвым. Знаходзіцца на галоўнай алеі («Прамень памяці»).
• Ліст Каці Сусанінай. Тэкст рэальнага ліста 15-гадовай дзяўчынкі на фронт бацьку - на чорнай дошцы перад «Мёртвым класам». Ліст знайшлі ў 1944 годзе ў Лiёзна як «завяшчанне паміраючай дачкі». Дзяўчынка напісала яго перад тым, як здзейсніць самагубства, каб не ехаць у Германiю.
• Караблік Надзеі. Гэты знак-помнік знаходзіцца ў цэнтры экспазіцыі. На беласнежных ветразях напісаныя дзіцячыя імёны.
• Дзіцячыя малюнкі. Больш за 20 мастацкіх работ у вітражах размяшчаюцца за караблём Надзеі. Яны таксама прасякнуты светлымі эмоцыямі, якiя выганялі змрок смерці.
• Яблыневы сад як важная частка мемарыяльнай кампазіцыі. Сімвал пралітай крыві, памяці і надзеі.

Мемарыяльны комплекс у вёсцы Чырвоны Бераг знаходзіцца ў 20 км ад Жлобіна і 105 км ад Гомеля. Гэта помнік рэспубліканскага значэння. З 8 імправізаваных «прамянёў» мемарыяльнага комплексу толькі адзін - чорны. Усё прасякнута святлом надзеі, аднак стрымаць слёзы падчас экскурсіі сапраўды вельмі цяжка.