Кобрынскі раён - раён Брэстчыны, які найболей цесна звязаны з падзеямі 1794 года. Вядома, што менавіта сёлета адбылася знамянальная падзея - паўстанне пад кіраўніцтвам Тадэвуша Касцюшкі. Няхай яно было задушана даволі хутка, тым не менш, трывала ўвайшло ў гісторыю не толькі нашай краіны, але і Польшчы, Украіны і Літвы. Менавіта таму тут знаходзіцца самая вялікая канцэнтрацыя гістарычных і архітэктурных помнікаў, прысвечаных гэтай падзеі. Не стала выключэннем і невялікая мемарыяльная каплічка, размешчаная ў вёсцы Чыжоўшчына Кобрынскага раёна Брэсцкай вобласці.

Гістарычныя перадумовы

Галоўнай перадумовай паўстання, якое ўспыхнула і ахапіла шырокую тэрыторыю, стаў чарговы падзел Рэчы Паспалітай. Польская шляхта была незадаволена прынятай у 1791 годзе Канстытуцыяй, таму, знешне не паказваючы незадаволенасці палітыкай Кацярыны II, употай пачала рыхтавацца да адкрытага супрацьстаяння ёй.

На чале паўстання ўстаў літоўскі шляхціч Тадэвуш Касцюшка, які да гэтага часу ўжо праявіў сябе пісьменным і ашчадным кіраўніком. Спачатку паўстанне, якое атрымала падтрымку з боку польскіх і літоўскіх улад, здолела адціснуць расійскія сілы. Касцюшка абвясціў усеагульную мабілізацыю і здолеў сабраць пад свае сцягі 70 тысяч чалавек. Аднак галоўнай праблемай было слабае ўзбраенне і недахоп агнястрэльнай зброі.

Аднак літаральна праз паўгода паўстанне было задушана. Услаўлены палкаводзец Сувораў некалькі разоў наносіў паражэнне паўстанцкім сілам. Менавіта ў гонар перамогі рускіх войскаў і была пабудавана ў 1894 годзе царква Святога Ўладзіміра Хрысціцеля, якая ўяўляе сабою адзіны ансамбль з мемарыяльнай капліцай.

У памяць пра вялікую бітву 

Мемарыяльная капліца з'явілася ў Чыжоўшчыне ў 2004 годзе. Аднак, як ужо было сказана, гісторыя ўвекавечвання Крупчыцкай бітвы пачалася яшчэ ў 1894 году, калі ў гонар стагоддзя з дня легендарнай бітвы была пабудавана царква Святога Ўладзіміра Хрысціцеля. Месца абрана невыпадкова - гістарычная падзея адбылася якраз тут, проста раней вёска, якую мы цяпер ведаем пад назвай Чыжоўшчына, называлася Крупчыцамі. Царква была дзейснай доўгі час, толькі ў атэістычныя гады службы тут не праводзіліся. Калі пачалося масавае вяртанне храмаў ва ўлонне царквы - царква Святога Уладзіміра Хрысціцеля таксама здабыла новае жыццё. Адбылося гэта ў 1989 годзе. А праз 15 гадоў было вырашана ўшанаваць памяць загінулых у гэтай мясцовасці салдат, у сувязі з чым і ўзвялі мемарыяльную капліцу. Паводле гістарычных звестак, усяго тут загінула каля 700 чалавек. Пабудаваны побач з капліцай мемарыял распавядае ўсім неабыякавым, што менавіта тут 17 верасня 1794 года адбылася "вялікая бітва часоў касцюшкаўскага паўстання на землях Беларусі".

Калі Вы захапляецеся беларускай гісторыяй і архітэктурай - абавязкова прыязджайце на Кобрыншчыну, якая знойдзе, чым Вас здзівіць!