Касцёл Ушэсця Дзевы Марыі ў Мсціславе

Практычна ўсе беларускія мястэчкі і вёсачкі маюць багатае і вельмі насычанае гістарычнымі падзеямі жыццё. Такім, безумоўна, з'яўляецца невялікае мястэчка Мсціслаў, якое адносіцца да Магілёўскай вобласці. Упершыню згадванне пра гэтыя землі можна сустрэць у знакамітым Іпацьеўскім летапісе за 1156 год. Тады гэта месца служыла абароннай крэпасцю з боку заходняй мяжы Смаленскага княства. Многія даследчыкі мяркуюць, што само княства ўтварылася на паўстагоддзя раней, а звязана гэта падзея з кіраваннем князя Мсціслава Уладзіміравіча. Гэты князь, дарэчы, быў сынам вядомага палітычнага і культурнага дзеяча – Уладзіміра Манамаха, які кіраваў Смаленскам у XII стагоддзі.

Хутчэй за ўсё і горад быў названы ў гонар яго ўладальніка князя Мсціслава, які зрабіў вельмі многае для развіцця гэтага месца. Сёння тут захавалася некалькі помнікаў праваслаўнай і каталіцкай архітэктуры, якія ўяўляюць велізарную цікавасць для вывучэння культурнай і гістарычнай спадчыны беларускага народа. Адным з іх з'яўляецца каталіцкі храм Ушэсця Панны Марыі, які быў асвячоны ў 1637 годзе як каталіцкая святыня пры манастыры кармелітаў. Таму нядзіўна, што шмат чым гэты будынак вядомы ў якасці касцёла кармелітаў.

Варта адзначыць, што раней на тэрыторыі Мсціслава было каля пяці розных рэлігійных устаноў. Гэта і Мікалаеўскі кафедральны сабор, і касцёл кармелітаў, і царква Аляксандра Неўскага, і драўляная праваслаўная царква, і нават дамініканскі касцёл. На жаль, некаторыя з іх не захаваліся з-за частых разбуральных пажараў.

Першапачаткова касцёл Ушэсця Дзевы Марыі быў драўляным і па сваіх архітэктурных асаблівасцях нічым не вылучаўся. Можна нават сказаць, што ён быў вельмі непрыкметны. Аднак каля 50 гадоў праз касцёл перажыў значныя змены ў знешнім і ўнутраным абліччы. Так, горад Мсціслаў у 1630-х гадах упрыгожыў вялікі і прыгожы каталіцкі храм, пабудаваны з каменя. Неўзабаве храм перастаў належаць кармелітам, бо ў 1654 годзе на горад напала маскоўскае войска, якое перабіла практычна ўсіх манахаў гэтага ордэна. Гэтым трагічным падзеям прысвечаны дзве галоўныя фрэскі ў храме, якія размяшчаюцца прама па цэнтры.

У сярэдзіне XVIII стагоддзя касцёл зноў падпадае рэканструкцыі. Дзякуючы таленавітым ідэям вядомага майстра Ёгана Глаўбіца былі зменены галоўныя вежы, дапоўнены дэкор фасада і злёгку трансфармавана форма даху. З гэтага моманту храм набыў аблічча пабудовы ў стылі барока з некаторымі рысамі ракако. Сёння тут можна ўбачыць тры нефа, якія аддзяляюцца адзін ад аднаго дзвюма трохкалоннымі радамі. Аб'ём галоўнай часткі будынка злёгку напамінае квадрат. Каля цэнтральнага нефа размяшчаецца пяцікантовая апсіда, якая ўдалай выявай завяршае ўсю мастацкую і архітэктурную кампазіцыю храма. Дарэчы, каля храма існуе яшчэ і двухпавярховая прыбудова, якую прынята зваць цёплай капліцай.

Ва ўнутраным інтэр'еры адразу кідаюцца ў вочы галоўныя славутасці храма Ушэсця Панны Марыі – 20 фрэсак, якія адносяцца да XVII стагоддзя. Гэтыя старадаўнія выявы вельмі добра захаваліся, у адрозненне ад самага храма. Цяпер у галоўным будынку храма ідуць аднаўленчыя працы, а набажэнствы ажыццяўляюцца ў малой прыбудове.