У горадзе Паставы каталіцкi прыход існуе з 1522 года. З тых часоў і да нашага часу касцёлы ў горадзе змянялі адзін аднаго чарадой. У розны час знакамітыя грамадзяне выходзілі з ініцыятывай пабудовы храма, які затым у сілу трагічных абставінаў быў разбураны ці зачынены. Цяперашні касцёл, асвечаны ў гонар Святога Антонія Падуанскага, мае сваю доўгую трагічную гісторыю. Але насуперак усяму ён выстаяў і цяпер з'яўляецца дзеючым. Мала таго, гэты выдатны храм - безумоўнае ўпрыгожванне наваколля, сімвал горада, сімвал узвышальнай веры.

Эстэтыка храма

Храм пабудаваны з чырвонай неатынкаванай цэглы ў адпаведнасці з канонамі неаготыкі. Касцёл з'яўляецца геаметрычнай і каляровай дамінантай ландшафтна-храмавай кампазіцыі: зеляніна расліннасці, блакіт бяздоннага неба, люстраная роўнядзь вады і цэнтр кампазіцыі - чырвоны гатычны сабор. Прынята лічыць, што гатычным збудаванням ўласціва музычнасць. Касцёл у Паставах прамы таму доказ. Ён гучыць, як акорд кожнай лініяй сілуэту і дэкаратыўных элементаў фасада, вастрынёй граненай вежы і купала, спічастымі аркамі і высокімі пабеленымі нішамі, трыма спічастымі ўваходнымі парталамі.

Аўтар праекта - архітэктар Артур Гойбель.

Гісторыя касцёла

Касцёл узведзены ў 1904 годзе на месцы манастыра францысканцаў, закрытага ў 1837 годзе. Ён нават выкарыстоўвае частку падмурка манастыра, толькі арыентаваны па баках свету інакш, чым былыя да яго пабудовы. Святы Антоній, у імя якога асвечаны храм, - адзін з найбольш шанаваных у каталіцызме святых. Багаслоў, падзвіжнік, красамоўны прапаведнік, у веры ён быў чысты, у жыцці - сціплы. Кананізаваны Антоній быў адразу пасля сканання ў сярэдзіне XIII стагоддзя. Яго моцы захоўваюцца ў Падуі, дзе ён доўга жыў і прапаведаваў, у спецыяльна пабудаванай базыліцы.

Касцёл яго імя ў Паставах перанёс шмат на сваім вяку, як усе сапраўдныя пакутнікi. Пацярпеў у Першую сусветную вайну, так як усяго ў 4 км ад яго праходзіла лінія фронту. Па ім мэтанакіравана стралялі, у яго выпадкова траплялі шалёныя кулі і ядра. Але пасля вайны шматлікія разбурэнні былі ліквідаваныя, раны залечаны і да 1939 года будынак служыў вернікам.

Калі тэрыторыя горада была далучана да Савецкага Саюзу, служыцелі царквы падвергліся ганенням, касцёл зачынілі, размяшчалі ў ім розныя прадпрыемствы. У Вялікую Айчынную вайну ён страціў свае званы, акупанты застрэлілі тагачаснага святара.

Трэба адзначыць, што простыя вернікі ўсіх канфесій беражліва ставіліся да храма, нават калі той быў у няміласці.

У 1987 годзе вернікі звярнуліся з лістом у Маскву з чарговай просьбай перадаць ім храм, які да таго моманту пуставаў. А да гэтага было шмат хадайніцтваў, інстанцый, чынавенскіх кабінетаў, куды звярталіся з такой жа просьбай. Без выніку. Але ў гэты раз, відаць, дапамагаў вернікам іх нябесны заступнік. Просьбы былі пачутыя, касцёл Святога Антонія пачаў свой шлях да адраджэння.

Небывалы працоўны парыў аб'яднаў вернікаў. Яны вымылі, прыбралі, адрамантавалі i ўзгадавалi любімую царкву за 40 дзён. Аднавілі крыжы, званіцу, прынеслі захаваныя ва ўсе перыяды ліхалецця царкоўныя рэчы. Пачаліся службы.

З гэтых часоў і працуе касцёл. Ўпрыгожвае сваёй веліччу тэрыторыю, старонкі выданняў, паштовак, інтэрнэт-сайты. Але нішто не параўнаецца з уражаннем ад убачанага сваімі вачыма касцёла Святога Антонія. Да яго варта ажыццявіць паломніцтва, хоць бы турыстычнае.