Векавую спадчыну - гістарычную, культурную, духоўную - нельга супастаўляць з нейкімі эталонамі, маштабаваць, падыходзячы з сучаснымі ўтылітарнымі меркамі. Бо яна, спадчына, тым і цікава, што некалі кімсьці ў пэўнай гістарычнай сітуацыі было прынята рашэнне: стварыць нешта невялікае, ці, наадварот, велічнае.  І пачынае гэты артэфакт жыць, сведчачы пра сваю эпоху, расказваючы пра яе нам. А інакш як жа гэту эпоху пазнаць?

Гісторыя касцёла: пачатак, перайначванне, заняпад, адраджэнне

Касцёл у Верхнядзвінску сціплы, лаканічны і элегантны, пра што кажа кожная яго лінія. Ён быў пабудаваны ў 1809 годзе, калі патрэбы хуткарослага насельніцтва Верхнядзвінска перастаў задавальняць ранейшы, драўляны. Пазней будынак неаднаразова надбудоўваўся, рэстаўраваўся, відазмяняўся ў адпаведнасці з патрабаваннямі часу (1867, 1899 гады). Так атрымалася, што ўвесь архітэктурны комплекс злучыў у сваім абліччы вядомыя рысы барока (грунтоўнасць, тыповыя для гэтага стылю дэкаратыўныя элементы) і неаготыкі (доўгія, скіраваныя ўверх формы і лініі, дзяленне ўнутранай прасторы).

Храм лічыцца славутасцю і помнікам XIX стагоддзя. Абагульненасць яго архітэктурнага вобраза толькі дадае яму зачаравання.

Пасля наступлення эпохі ваяўнічага атэізму касцёл быў зачынены, яго пабудовы выкарыстоўваліся не па прызначэнні, ён паступова прыйшоў у заняпад. Але ў 1980 годзе храм аднавіў сваю працу ў якасці культавага збудавання, быў клапатліва адрэстаўраваны. Яму вярнулі нават яго высокую вежу, якая за час застою страціла 2 паверхі.

Бурныя будні сучаснага храма

Зараз гэта ўтульны, акуратны, амаль сямейны храм, любімы вернікамі. На яго тэрыторыі, агароджанай прыгожай каванай рашоткай з фасада і драўляным плотам з тылу, размяшчаецца сам будынак касцёла, будынак былой плябаніі (дома святара), дзве капліцы. Двор вымашчаны тратуарнымi плітамі, паўсюль адчуваецца, клапатлівая ўвага азеляніцеляў.

Жыццё ў касцёле кіпіць: спраўляюцца ўсе належныя абрады, здзяйсняюцца службы, даюцца абяцаньні (манаства, напрыклад), арганізуецца правядзенне гадзін вольнага часу членаў паствы. Гэта ў традыцыях каталіцкай веры вельмі збліжае вернікаў паміж сабой, дапамагае ў непасрэднай абстаноўцы засвойваць дагматы веры.

Касцёл Нараджэння Найсвяцейшай Дзевы Марыі размешчаны ў цэнтры горада на вуліцы Савецкай. Калісьці, пры зараджэнні храма, мястэчка мела іншую назву - Дрыса, ды і дзяржава таксама была іншая. Назвы змяніліся, дзяржаўны лад таксама, як і адміністрацыйная прыналежнасць усёй акругі. А вось храм зведаў пазбаўлення і змяніўся, але пры гэтым у выніку папрыгажэў і захаваўся дзеючым, як і раней. Зрэшты, працэс аднаўлення яшчэ ідзе. У старыя часы тут было вучылішча, бібліятэка, цэлы комплекс бытавых пабудоў, чытальны дом, крама. Не ўсё яшчэ вернута касцёлу, але паступова яго валодання дасягаюць ранейшых гістарычных межаў.

Ужо цяпер касцёл - годная мэта для наведвання дапытлівым чалавекам. Прывабны знешні выгляд, светлы інтэр'ер, намоленая, добразычлівая атмасфера без залішняй дакучлівасці, аўра светлай веры, бачныя сведчанні адраджэння, багатая гісторыя храма - паглядзець усё гэта ўвачавідкі і адчуць у рэальнасці проста жыццёва трэба.