Прыгожых касцёлаў у Беларусі нямала, а вось пабудаваных у неагатычным стылі не так ужо і шмат. Усе яны ўражваюць сваёй вытанчанасцю і прыгажосцю (напрыклад, Успенская царква ў Сар’і, Траецкі касцёл у Гервятах і г.д.). Адзін з такіх храмаў знаходзіцца ў аграгарадку Вязынь (Мінская вобласць, Вілейскі раён). Няхай маштабам ён саступае ўслаўленым цэрквам Беларусі, але ўсё ж заслужана папаўняе Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў Рэспублікі Беларусь.

Гісторыя касцёла ў Вязыні

Гісторыя гэтай славутасці Мінскай вобласці непарыўна звязана з лёсам аграгарадка, у якім яна знаходзіцца. Вязынь, як і любая іншая вёска Беларусі, увесь час мяняла гаспадароў. З'яўленне першага касцёла тут злучана з імем Юрыя Насілоўскага, віцебскага ваяводы. Менавіта па яго ініцыятыве ў Вязыні быў пабудаваны першы касцёл, яшчэ ў далёкім 1543 годзе. У XVII—XVIII стагоддзях храмам валодаў віленскі жаночы манастыр бенедыктынак пры храме св. Кацярыны. 

У 1830 году быў узведзены новы будынак. Каталіцкім ён быў нядоўга: пасля паўстання, што ўспыхнула тут ў 1833 годзе, храм перадалі праваслаўным. Неўзабаве тут жа ўзвялі драўляную царкву, якую можна ўбачыць у Вязыні і дагэтуль.

У 1908 годзе пабудавалі яшчэ адзін будынак, які і стаў пасля касцёлам Раства Панны Марыі. 

Цікавы факт ад VETLIVA: дакладная дата будаўніцтва касцёла вядомая дзякуючы таму, што на падмурку захавалася лічба «1908».

Першапачаткова храм выконваў зусім іншую функцыю: ён быў прысядзібнай капліцай дынастыі Гяцэвічаў. У 1912 годзе яго асвяцілі, і храм у выніку быў прыпісаны ў якасці філіяльнай царквы да прыходу ў Іллі. 

У савецкі час лёс гэтага касцёла Мінскай вобласці быў тыповым: спачатку ў будынку размяшчаўся склад, набажэнствы не праводзіліся. Толькі ў 1993 годзе яго вярнулі каталікам, і пасля рэстаўрацыі кожны ахвотнік мог наведаць імшу ў храме. 

Цікавы факт ад VETLIVA: шматлікія беларускія храмы маглі не перажыць ні ваенныя ліхалецці, ні савецкі атэізм. Аднак дзякуючы таму, што будынкі выкарыстоўваліся не па прызначэнні, яны ў выніку ацалелі. Напрыклад, знакаміты «Чырвоны» касцёл выратаваў кінематограф: ім валодалі ў розныя часы кінастудыя «Савецкая Беларусь» і Дом кіно.

Архітэктурнае аблічча касцёла Раства Панны Марыі

Касцёл Раства Панны Марыі ў вёсцы Вязынь уяўляе сабою аднанефны храм, які мае сіметрычную аб'ёмна-прасторавую кампазіцыю. Пяцігранная апсіда прылягае да асноўнага аб'ёму, які размешчаны на высокім цокалі. Касцёл накрывае прыгожы і высокі двухсхільны дах, а фасад з галоўнай і алтарнай частак упрыгожаны франтонамі. Кантаваны чарапічны дах накрывае апсіду, атыкавы франтон галоўнага фасада мае складаную форму з дэкорам у выглядзе аркатурнага паяса. Над галоўным фасадам узвышаецца шатровая званіца. Галоўны ўваход уяўляе сабою ганак на двух слупах з уваходнай аркай, якая пакрывае чарапічны дах. Бакавыя фасады ўмацаваны за кошт ступеністых контрфорсаў, прарэзаны спічастымі аконнымі праёмамі. Зала храма перакрыта зорчатым скляпеннем, апсіда — конхай.

VETLIVA адукоўвае: напэўна ў вас няма архітэктурнай адукацыі, таму нам варта трохі распавесці пра кожны тэрмін, што прагучаў вышэй. Апсіда — гэта выступ з паўкупальным зборам, які прылягае да асноўнага будынка. Неф — памяшканне выцягнутай формы, якое ўяўляе сабой частку інтэр'еру, абмежаваную побач калон ці слупоў, галоўная мэта якіх — адлучыць яго ад суседніх нефаў. Франтон — завяршэнне фасада будынка, а контрфорс — гэта вертыкальная канструкцыя, якая ўяўляе сабою частку сцяны ці апору, якія выступаюць. Конха — перакрыцце ў форме паўкупала над апсідай ці нішай.

У Беларусі ёсць мноства дзіўных помнікаў архітэктуры. Гэта і палацы, і замкі, і славутасці, якім больш за тысячу гадоў! Касцёл Раства Панны Марыі ў вёсцы Вязынь абавязкова прыйдзецца па душы аматарам архітэктуры, асабліва неагатычнай. Так што, адпраўляючыся ў вандраванне па Міншчыне, абавязкова пазначце сабе гэта месца на карце і не пашкадуйце часу на знаёмства з выбітнасцю!