Касцёл Ператварэння Гасподняга ў Крэва

Крэва - адзін з нямногіх беларускіх гарадоў, які ўпершыню згадваецца не ў літоўскіх летапісах, а ў нямецкай хроніцы за XIII стагоддзе. Менавіта ў гэтым мястэчку ў 1387 годзе была падпісана Крэўская унія. Спецыяльна для гэтага ў горадзе ўзвялі каталіцкі касцёл святога Яна Хрысціцеля. Варта адзначыць, што менавіта гэты будынак храма стаў адным з першых на тэрыторыі ўсяго Вялікага Княства Літоўскага.

Будаўніцтва касцёла было ініцыятывай вялікікага князя Ягайлы, які, у абмен на польскую карону, актыўна распаўсюджваў каталіцызм у Беларусі. Крэўскі касцёл на працягу доўгага часу знаходзіўся пад пратэкцыяй магутных князёў, каралёў і феадалаў. У 1440 годзе па ўказу Казіміра Ягелончыка да Крэўскага касцёлу было вырашана далучыць яшчэ і бліжэйшыя мястэчкі - Пуцілава і Лошкі. Праз яшчэ крыху больш за дзясятак гадоў у распараджэнне храма трапляе яшчэ два фальварка - Кутышкi і Бакшты. Іх ахвяравалі каталіцкай парафіі Ганна Каталовiч і яе сын Юрый.

Нядзіўна, што каталіцкі касцёл да канца XV ​​стагоддзя вельмі разбагацеў. Гэта стала магчымым не толькі за кошт шчодрых зямельных ахвяраванняў шляхты, але і дзякуючы датацыям мясцовых жыхароў. У першай палове XVII стагоддзя касцёл трохі ўмацавалі: матэрыял пабудовы - дрэва - усё ж пакінулі, затое дадалі бляшаны дах. Унутраны інтэр'ер упрыгожвалі тры алтары, над якімі ўзвышаўся вытанчаны купал з крыжам. Прыход уключаў у сябе таксама царкоўную школу, шпіталь і дом настаяцеля. У сярэдзіне XIX стагоддзя было вырашана на месцы драўлянага храма ўзвесці новы - каменны. Праўда, прастаяў касцёл ўсяго толькі пятнаццаць гадоў, пасля чаго быў зачынены. Праз некаторы час будынак касцёла асвяцілі як праваслаўную царкву. Гэтую падзею не прымалі мясцовыя каталікі, паколькі на той час тут не было ніводнага касцёла, аднак iснавала цэлых чатыры праваслаўных храма.

Аднак гэта не перашкодзіла людзям захоўваць веру ў Бога. У выніку крэўскiя каталікі дамагліся таго, што ў 1906 годзе прыход зноў аднавілі. Праўда стары будынак касцёла ім не вярнулі, а выдзялілi толькі адзін з складоў для захоўвання хлеба. Спыняцца на дасягнутым жыхары Крэва не збіраліся. Так, 6000 прыхаджан пад кіраўніцтвам ксяндза Аганоўскага пачынаюць будаўніцтва новага будынка касцёла за кошт уласных сродкаў. На жаль, будаўнічыя работы не ўдалося скончыць. Разбуральная Першая Сусветная вайна бязлітасна знішчыла ўсё тое, што ўжо ўдалося пабудаваць, а таксама Траецкую царкву - памяшканне былога касцёла Праабражэння  Гасподняга. Вайна скончылася, а горад зноў падняўся з руін і працягваў жыць і верыць у лепшае.

Зноў на ўзвядзенне новага касцёла збіралі сродкі усім светам. У выніку ў 1936 годзе горад ўпрыгожыла новая драўляная каталіцкая святыня. Ксёндз Чэслаў Кардзель старанна запісваў у спецыяльную кнігу, хто і колькі ахвяраваў на будаўніцтва храма. Гэтая кніга сёння лічыцца рарытэтнай і захоўваецца ў мясцовым музеі. Праўда, першая служба тут адбылася толькі ў 1944 годзе. Пры распрацоўцы праекта новага касцёла архітэктары хацелі аб’яднаць самыя яркія рысы традыцый тыповага беларускага дойлідства. Так, сёння наведвальнікі храма могуць убачыць элементы барока, мадэрна і рэнесансу.

Савецкая ўлада рэзка пярэчыла існаванню каталіцкіх парафій, таму пасля вайны касцёл пераабсталявалі ў бальніцу. Вежы, якія ўпрыгожваюць будынак, былі прыбраны, а замест іх дабудавалі другі паверх. У канцы XX стагоддзя ў Крэва ўзвялі новы касцёл Праабражэння  Гасподняга.