Могілкі салдат 1-й Сусветнай вайны ў вёсцы Дзясятнікі

У вёсачцы пад назвай Дзясятнікі, што ў Валожынскім раёне, знаходзіцца адзін з найболей значных салдацкіх могілак, што засталіся з пары Першай сусветнай вайны. Вельмі часта яго называюць месцам пахавання салдат нямецка-аўстрыйскага войска, але гэта не зусім правільна, бо ўсё ж такі тут знайшлі апошні прытулак яшчэ і рускія воіны. Пася заканчэння ваенных дзеянняў на гэтым месцы дзейнічалі санітарныя службы, якія хавалі целы салдатаў, якія загінулі недалёка адзін ад аднаго. Акрамя гэтага, яны займаліся і тым, што аддавалі пасведчанні і ваенныя жэтоны варожаму боку.

Чым жа можна растлумачыць факт наяўнасці ў Рэспубліцы Беларусь даволі вялікай колькасці пахаванняў нямецка-аўстрыйскай арміі перыяду Першай сусветнай вайны? З-за чаго няма магіл ваяроў Вермахта, якія павінны былі б размяшчацца недалёка ад пахаванняў савецкіх салдат? Перш за ўсё, праблема ў сістэматызацыі ваенных дзеянняў. На многіх нямецкіх могілках знойдзены памятныя таблічкі з пазнакай «Тут пахаваны салдаты - ахвяры Першай сусветнай вайны», што спрадвечна класіфікуе ўсіх удзельнікаў баявых дзеянняў, якія ваявалі паміж сабой, як ахвяр. Такім чынам, да салдатаў, якія загінулі на дадзеных землях, прэтэнзіі з боку гісторыі ўжо зняты ці тэрмінам даўнасці, ці самімі летапісцамі. Але, разам з тым, павага да салдатаў Вермахта – з’ява неверагодная як з боку гісторыі, так і з пункту гледжання любога сумленнага чалавека. На гэта ёсць сур'ёзныя падставы, якія не зменяцца ніколі: фашысцкіх могілкаў у Беларусі не павінна быць. Усё ж трэба адзначыць, што ў Рэспубліцы Беларусь размяшчаецца нязначная колькасць пахаванняў гітлераўцаў, якія загінулі на гэтых землях у перыяд Вялікай Айчыннай вайны.

Могілкі салдат 1-й Сусветнай вайны ў вёсцы Дзясятнікі быў абсталяваны палякамі ўжо пасля бітвы ў 1922 годзе. Праблема ў тым, што мясцовасць Заходняй Беларусі пасля заканчэння Савецка-польскай вайны знаходзілася ў складзе Польшчы. Хутчэй за ўсё, цвінтар гэты абсталяваўся палякамі на нямецкія грошы. Тут ёсць памятная фраза з нумарам пахавання: «cmentarz wojskowy nr. 361», што ў перакладзе з польскага азначае «салдацкія могілкі № 361». Нумарацыя астатніх пахаванняў дакладна невядома.

Могілкі размешчаны на ўездзе ў Дзясятнікі, на непрыкметным узгорку. Наведвальнікаў тут вітае велізарны мемарыял з арлом, які выпрастаў крылы. Ужо больш за стагоддзе ён сочыць тут за парадкам і захоўвае супакой нябожчыкаў.

Няцяжка заўважыць, што цвінтар гэты хоць і невялікіх памераў, усё ж даволі чысты і дагледжаны.

Манумент з арлом быў пабудаваны ў 1916 годзе дойлідам Болманным. Аднак па гэты дзень невядома, ці быў гэты манумент зроблены ў Германіі і дастаўлены сюды ці ж узведзены непасрэдна на месцы. Уся тэрыторыя пахаванняў занята невялікімі памятнымі таблічкамі, выкладзенымі паслядоўнымі радамі.

Каменная агароджа паўтарае ландшафт узгорка. Некаторыя пліты маюць форму крыжа.

Варта адзначыць, што нямецкія дабрачынныя арганізацыі і па гэты дзень вылучаюць грашовыя ахвяраванні на падтрыманне дадзеных пахаванняў.

На сённяшні дзень могілкі знаходзяцца ў выдатным стане. Зразумела, гэта вынік фінансавай падтрымкі з нямецкага боку, але і тутэйшыя жыхары ставяцца да гэтага цвінтара з належнай павагай.