Iешыва ў Валожыне

Яркім прыкладам у гісторыі габрэйскай духоўнай асветы і падрыхтоўкі рабінаў, вядомых далёка за межамі ўсходняй Еўропы, з'яўляецца Iешыва ў Валожыне.

Афіцыйна дзень «адчыненых дзвярэй» лічыцца 1806 год, аднак функцыянаваць дадзенае ўстанова пачала на тры гады раней. Шматразова дзверы прымусова зачыняліся ўладамі, аднак навучальны працэс працягваўся, нягледзячы на ​​часовыя цяжкасці. Па гістарычных дадзеных прычынай таму з'яўлялася непадпарадкаванне кіраўніцтва Iешыва ў прыняцці да абавязковага вывучэння рускай мовы на належным узроўні для падобных габрэйскіх устаноў, а таксама шэрагу свецкіх навук і скарачэння вучэбнага часу. Працэс саманавучання ішоў бесперапынна, а асноватворнай паспяховасці юнакоў з'яўлялася першарадная жорсткая самаадукацыя ў вывучэнні Талмуда і самакантроль, бо экзаменаў навучэнцам не праводзілася.

Дух сям'і

Iешыва - «Эц-а-Хаім», што ў перакладзе азначае «Дрэва жыцця».

Вучні адчувалі сябе адзінай сям'ёй унутры духоўнай установы, дапамагалі адзін аднаму ў навучанні і матэрыяльна. Колькасць вучняў павялічвалася з кожным годам, прыязджаючы з розных краін свету.

Самую важкую фінансавую падтрымку забяспечвала габрэйская абшчына з Амерыкі. Аднак у дадзеным працэсе было задзейнічана мноства падобных суполак шэрагу краін.

Нягледзячы на ​​першае закрыццё ўстановы ў 1824 годзе мясцовымі ўладамі, Iешыва працягнуў сваё функцыянаванне. А ў 1843 годзе р. Іцхак (кіраўнік Валожынскага Iешыва пасля смерці свайго бацькі р. Хаіма) прыняў удзел у першай скліканай равінскай камісіі. Менавіта тады ў Пецярбургу, Рош-Iешыва (кіраўнік Iешыва) узаконіў існаванне дадзенай установы (не без ведама ўладаў).

У выніку, пасля смерці р. Хаіма руль кіравання прымае р. Нафталі-Берлін. І вось тады пачынаецца жорсткі прэсінг з боку ўрады, які непрыязна адносіцца да падобнага роду ўстановам, асабліва да Валожынскага Iешыва.

«Рассаднік фанатычных рабінаў»

Менавіта так адгукнуўся ўрад (не без удзелу саміх габрэяў) на «антыадукаванае» навучанне духоўнага развіцця рабінаў. Як следства 6 красавіка 1858 года Iешыва была афіцыйна зачынена, спаслаўшыся на «шкодны напрамак» дадзенай установы.

У адкрытым лісце р. Берліна, апублікаваным у выданні вядомай габрэйскай Пецярбургскай газеты, у якім ён растлумачыў, што з новым звычаем шэрагу свецкіх навук аўтарытэт Воложскага Iешыва (вядомай як «Эм Ха-Iешыва» іўр. «Маці Iешыва»), відавочна памеркне. А гэта ў сваю чаргу адлюструецца на фінансавых ахвяраваннях, дзякуючы якім гэта ўстанова і існуе, як аплот праўдзівага талмудызму.

Неўзабаве Міністр народнай асветы І. Дзялянаў абавязвае Iешыва з гэтага часу вывучаць рускую мову зацвердзіўшы «Правілы аб Валожынскім Ешыбоце». Аднак р. Берлін зусім адмаўляецца прыняць дадзеныя «правілы», пасля чаго 22 студзеня 1892 года Валожская духоўная скарбніца асветы ізноў зачыняюць загадам урада.

Ужо знаходзячыся ў Варшаве пасля высылкі з Валожына, фанатычны р. Берлін цяжка перажывае закрыццё Iешыва і захворвае. У 1893 годзе ён памёр.

Закрытым апынуўся толькі гэты «рассаднік фанатычных рабінаў», а ў шэрагу іншых падобных устаноў змены праграмы навучання не закранулі.

У выніку, праз некалькі гадоў, Валожынскі Iешыва ізноў адчыніў дзверы без новаўвядзення і карэкціроўкі плана навучання будучых рабінаў.