Тыя, каму ўдалося пабыць у Віцебску, адзначаюць яго неверагодную культурную атмасферу і энергетыку, якая нікога не пакідае раўнадушным. Бо нездарма горад на Дзвіне называюць беларускай паўночнай сталіцай: усяго пару гадзін знаходжання ў горадзе хопіць для таго, каб аглядзецца і пагадзіцца з дадзеным сцвярджэннем.

Важна размясціўся на левым беразе Заходняй Дзвіны Губернатарскі палац – сапраўдная жамчужына горада, якая з’явілася на яго карце ў XVIII стагоддзі. Першапачаткова ўладарамі дома былі шляхцічы Кудзіновічы, а потым палац стаў выкарыстоўвацца Высакародным сходам. Працяглы перыяд часу велічны палац быў прадстаўніцтвам генерал-губернатара.

Губернатарскі палац у Віцебску прыкметны тым, што шмат выбітных гістарычных дзеячаў наведвала яго. Для ўсіх гасцінны палац адкрываў свае дзверы! Сярод найбольш вядомых можна ўзгадаць брата Марыі Фёдараўны герцага Вюрцергембскага, які жыў у будынку на працягу доўгага часу. Нямногія ведаюць, што ў доме спыняўся і Напалеон Банапарт уласнай персонай. Гэта здарылася напярэдадні маскоўскага пахода, які для амбіцыёзнага француза скончыўся вельмі няўдала. Напалеон абраў Віцебск і спыніўся тут, каб даць сваёй шматлікай арміі адпачынак напярэдадні рашаючага боя. Дакладна вядома, што ў горадзе на Дзвіне Напалеону Банапарту споўнілася 43 гады, і гэтую падзею ён якраз святкаваў у палацы. У свой час у доме жыў і брат Мікалая I вялікі князь Канстанцін, які тут жа падхапіў халеру і хутка памёр.

Губернатарскі палац у Віцебску перажыў шмат: і манархію, і ўладу Саветаў. У часы Савецкага Саюза ў доме працаваў камітэт РСДПСП, а потым губернатарскі выканаўчы камітэт.  Зараз у гістарычным месцы знаходзіцца аддзяленне КДБ па Віцебскай вобласці.

У час Другой сусветнай вайны Губернатарскі палац у Віцебску значна пацярпеў, але імгненнымі тэмпамі быў адбудаваны і поўнасцю адноўлены ў пасляваенныя дзесяцігоддзі. Працяглы час улады горада выношваюць план адкрыцця ў доме музея. Гэтаму месцу ёсць пра што распавесці, бо за сваё доўгае жыццё яно ўбачыла нямала. Па яго прасторных пакоях блукалі выдатныя гістарычныя фігуры, разважаючы пра лёс дзяржавы і прымаючы гістарычна важныя рашэнні, што ў свой час паўплывалі на ход сусветнай гісторыі. І ў нас, нашчадкаў, ёсць неверагодная магчымасць убачыць сваімі вачамі веліч палаца і нібыта дакрануцца да мінулага.

Губернатарскі палац у Віцебску – гэта два корпусы, пабудаваныя ў розны час. Асноўны корпус (другая яго назва “паўночны”) з’явіўся ў XVIII стагоддзі і адпавядаў папулярнай у тыя гады класічнай эстэтыцы. Ён складаецца з трох паверхаў, у якіх маецца і ўтульная гасціная, і прасторны губернатарскі кабінет. Другі корпус прыбудаваны да будынка пазней і ўмела спалучае ў сабе два архітэктурных кірункі: мадэрн і класіцызм. Цікавы факт: у кантавой частцы будынка знаходзілася таксама невялікая цэркаўка.

Губернатарскі палац у Віцебску – яскравая арыстакратычная разыначка горада на Дзвіне, прыгажосць і вытанчанасць якога ў свой час зачаравалі самаго Банапарта!