Гасціны Двор 18 стагоддзя ў Мінску

Мінчукі і госці сталіцы даўно палюбілі старую частку Мінска – Плошчу Свабоды. Гэта месца выразна адрозніваецца ад усіх раёнаў сталіцы тым, што там захаваліся і сёння старажытныя архітэктурныя помнікі, і адзін з іх - Гасціны двор.

У цэнтры плошчы, якая з сярэдзіны XIX стагоддзя называлася Саборнай плошчай, размясціўся будынак - Гасціны двор. Узвядзенне гэтага будынка было задумана яшчэ ў 1569 годзе. У той час горад атрымаў дазвол польскага караля на пабудову падобнага Гасцінага двара, дзе маглі б жыць і гандляваць прыезджыя купцы. Але толькі ў XVIII стагоддзі пачалася асноўная пабудова Гасцінага двара. Раней двухпавярховы будынак быў прадстаўлены ў форме прамавугольніка, выдатным дапаўненнем якога служыў адкрыты двор.

Поруч з Гасціным дваром у 1750 годзе была пабудавана гарадская ратуша, пазней з'явіўся бульвар. У 30-я гады XIX стагоддзя да будынка была прыбудавана гандлёвая галерэя. Гэта зрабіла Гасціны двор і прылеглую плошчу сапраўдным адміністрацыйным, культурным і гандлёвым цэнтрам Мінска. У Гасціным двары знаходзіліся гандлёвыя рады, рэстараны, крамы, якія наведвалі ўсе паважаныя людзі горада. Напрыклад, тады ў сутарэнным паверсе Гасцінага двара былі ўладкаваны фруктовыя і галантарэйныя крамы. На наступным паверсе змяшчаліся розныя крамы, чайныя, суконныя і шаўковыя крамы. Верхні паверх быў аддадзены пад жылыя пакоі.

Цяпер будынак Гасцінага двара з'яўляецца вялікім комплексам будынкаў, якія складаюцца з некалькіх старых хат. Гэта адбылося ў часы ўсіх перабудоў апошніх двух стагоддзяў. З перабудовай змяняўся і стыль будынкаў Гасцінага двара. Так, сваю першапачатковую сярэднявечную выяву ён памяняў у канцы XVIII стагоддзя. Тады архітэктар Ф. Крамер перабудаваў будынак, у выніку чаго ўсходняе крыло Гасцінага двара стала выглядаць у духу класіцызму.

Затым мода ў архітэктуры памянялася, і ў 1909 годзе Гасціны двор ізноў быў перабудаваны  і набыў рысы стылю мадэрн. З тых часоў стыль будынка Гасцінага двара практычна не змяняўся.

Шмат падзей убачылі сцены Гасцінага двара і ў XX стагоддзі. Быў час, калі карпусы Гасцінага двара былі месцам размяшчэння купецкага клуба, мінскага аддзялення Азоўска-Данскога банка, а ў гады Першай сусветнай вайны тут размяшчаўся шпіталь і дзейнічаў нават тэатр.

У 1917 годзе тут працаваў Выканкам Заходняга фронта, засядаў выканкам Мінскай рады дэпутатаў. Тады Гасціны двор так і звалі - "Мінскі Смольны".

У 1922 году Саборная плошча была перайменавана ў Плошчу Свабоды і ў адпаведнасці з рэвалюцыйнымі зменамі ў карпусах Гасцінага двара размяшчаліся органы савецкай улады. Па ўказанні той жа ўлады, у 20-ыя гады была знесена гандлёвая галерэя, а ў 1936 годзе была разбурана і царква Святога Духу, якая стаяла па суседстве з Гасціным дваром.

Падчас Вялікай Айчыннай вайны частка Гасцінага двара разбурылася з-за бамбаванняў, а ацалелыя часткі будынка былі заняты гітлераўцамі - тут размясціліся Абвер і контрразведка.

Пасля вайны Гасціны двор ізноў прымаў у сваіх сценах розныя арганізацыі - і НКУС, і спартыўныя секцыі. Апошняя змена ў абліччы Гасцінага двара была зроблена ў 1959 годзе - тады быў знесены вуглавы будынак.

Цалкам адноўлены і адрэстаўраваны Гасціны двор быў толькі ў апошнія 15 гадоў. Таксама адбудавана нанова ратуша і царква Святога духу, дзе размясцілася дзіцячая філармонія. Сёння Гасціны двор на Плошчы Свабоды прыняў сваё ўнікальнае гістарычнае аблічча і стаў адным з галоўных помнікаў архітэктуры Мінска.