Гарадзішча "Гаштольдава гара" ў Дзяржынску

Гарадзішча "Гаштольдава гара" знаходзіцца ў горадзе Дзяржынску Мінскай вобласці, у трыццаці кіламетрах ад сталіцы. Гэта адно з гістарычна і археалагічна важных месцаў у Рэспубліцы Беларусь. Койданава, як раней зваўся горад Дзяржынск, быў адным з самых буйных цэнтраў кальвінізму, таму гарадзішча атрымала другую назву "Кальвіншчына".

Экскурс у гісторыю

Рух кальвінізму, які ўзнік пасля лютэранства, ахапіў Вялікае Княства Літоўскае ў пачатку XVI стагоддзя. Паводле гэтага руху, зварот да Бога не абавязкова павінен быў праходзіць праз царкву. Кальвіністы адмаўлялі ўсялякае імкненне да прыгожага і выдатнага і выступалі за прастату, аскетычнасць і абсалютную пакорнасць Божай воле. Таму пабудаваны на Гаштольдавай гары каля 1564 года Мікалаем Радзівілам драўляны збор выглядаў максімальна проста і непрывабна. Ён быў прызначаны для малітваў, ачышчэнняў і звароты наўпрост да Бога.

Праз 50 гадоў Крыштаф Мікалай Радзівіл Пярун значна ўмацаваў кальвінісцкі збор, узвёўшы на гэтым месцы вялікую каменную крэпасць. Гэты будынак быў выкананы ў гатычным стылі і прызначаўся не толькі для малітваў, а яшчэ і для абароны. Будынак быў акружаны глыбокім ровам, пераход па якім быў магчымы толькі праз пад'ёмны мост. Таўшчыня сцен складала каля метра з паловай, іх асноўным матэрыялам служылі каменныя выступы. Байніцы былі размешчаны з усіх бакоў веж і дазвалялі весці абстрэл укругавую.

У 1876 годзе Кальвінская крэпасць была перабудавана ў велічны касцёл. Былі ўмацаваны сцены і вежы, а таксама пераабсталяваны шматлікія элементы з мэтай узмацнення абарончай функцыі замка. Над уваходам знаходзіліся музычныя хоры з балюстрадай, адкуль усходы вялі напроста да вялікага звана. Таксама на вежы быў усталяваны вялікі гадзіннік, а ўнутры асноўнага памяшкання размяшчалася велічная дубовая кафедра для ўзвышэння пры звароце да людзей.

Пасля на тэрыторыі гарадзішча "Гашдольдава гара" у Дзяржынску праходзіла шмат бітваў, у якіх крэпасць выступала абароннай пабудовай. На гэтай мясцовасці праходзілі бітвы пры падзелах Рэчы Паспалітай, тут жа адбывалося паўстанне Кастуся Каліноўскага, грымела рэвалюцыя, адбываліся імперыялістычныя бітвы Першай Сусветнай вайны і абаронныя баі падчас Грамадзянскай вайны. З мэтай ушанавання подзвігаў салдат абаронцам Радзімы быў усталяваны помнік за ўдзел у Другой Сусветнай вайне. Ва ўсіх бітвах крэпасць была галоўным фарпостам і выступала надзейным апорным пунктам для насельніцтва.

Нашы дні

На жаль, Кальвінскі сабор на Гаштольдавой гары не захаваўся да нашых часоў. Ён быў разабраны на камяні пры будаўніцтве раённай бальніцы ў горадзе Дзяржынску. Цяпер на гэтым месцы засталіся толькі фрагменты падмурка, крапасной сцяны і вежы на невялікім пагорыстым узвышэнні. Тут усталявана мемарыяльная пліта некалі велічнаму збудаванню. Архітэктурны помнік "Гарадзішча" - гэта ахоўнае месца гістарычнай значнасці, якое ўключана ў мноства турыстычных тураў па наваколлях нашай Рэспублікі.