Гісторыя ўзнікнення капліцы-усыпальніцы рода Завішаў у Уздзе

Адным з дзіўных і арыгінальных помнікаў архітэктуры на тэрыторыі Беларусі можна лічыць капліцу рода Завішаў, якая знаходзіцца на могілках у Уздзе. Адной з самых істотных праблем гэтых могілак у 60-70 гадах XX стагоддзя стаў той факт, што людзі павальна сталі хаваць сваіх родных у тых месцах, дзе раней ужо былі пахаванні. З-за гэтых паводзін могілкі, даціраваныя XIX стагоддзем, былі проста знішчаны. Пабудовы, што ўцалелі, зараз размяшчаюцца ў хаатычным парадку паміж радамі пазаванняў.

Большая частка надмагільных пліт была захавана недалёка ад капліцы Завішаў. Можна меркаваць, што прысутнасць усыпальніцы ў гэтай мясцовасці нейкім чынам адпужвае жадаючых пахаваць тут сваіх родных. Датай пабудовы капліцы знатнага рода Завішаў прынята лічыць 1800 год. Яе ўзвёў генерал К. Завіш.

Апісанне капліцы-усыпальніцы рода Завішаў у Уздзе

Калі ў вандроўнікаў па Беларусі запытаць аб тым, што яны ведаюць пра горад Узда, то большасць з тых, хто цікавіцца культурна-гістарычнай спадчынай, адразу ўспомніць аб унікальнай пабудове. Капліца, нягледзячы на даволі змрочнае месцазнаходжанне (могілкі як са свежымі, так і больш старымі пахаваннямі) магнітам прыцягваюць сюды турыстаў.

Дзіўная капліца прываблівае вандроўнікаў не толькі тым,  што гэта пабудова вельмі старая, але яшчэ і таямнічасцю і неадназначнасцю, якой ахутана яе ўзвядзенне. Усыпальніца выканана ў вельмі арыгінальнай форме – у выглядзе піраміды. Як і многія іншыя капліцы-усыпальніцы, гэта пабудова мае два ўзроўні: верхні паверх – комната, прызначаная для малітвы, і ніжні ўзровень, якая выконвае функцыю склепа і дзе непасрэдна праходзіла пахаванне.

Раней у склепе было цэлых тры рады пахаванняў, якія размяшчаліся ў сценах пабудовы. У адной з іх раней размяшчаўся невялікага памера алтар, на якім горда красавалася евангельская скульптура. Да нашых дзён унутры пахаванняў не засталася, што дазваляе без цяжкасці і якога-небудзь страху спусціцца ў ніжнюю частку пабудовы. Але вось у верхнюю комнату трапіць не так лёгка, для гэтага патрэбна ўзбірацца прама па сцяне, але гэта мала каго стрымлівае.

У Беларусі гэта не адзіная капліца, якая мае пірамідальную форму. Аднак гэтая ўсыпальніца, у адрозненне ад той, што знаходзіцца ў Віцебску і з’яўляецца забаўляльным цэнтрам, адносіцца да гісторыка-культурных каштоўнасцей краіны.

Людзі, якія пабывалі ў гэтых месцах хаця б раз, з зачараваннем раяць усім сваім знаёмым наведаць дзіўную ўсыпальніцу ў егіпецкім стылі. Нічога падобнага не знайсці ў нашай краіне, асабіста з пункту гледжання архітэктурнага рашэння. Дух мінулага і своеасаблівая атмасфера заваюе ўсіх турыстаў, гэта паездка застанецца ў памяці на доўгі час.