Былы будынак дамініканскага манастыра

У напрамку сталіцы Вялікага Княства Літоўскага Вільні ад Рынкавай плошчы вяла вуліца Віленская (суч. Савецкі). Пра яе старажытнай забудове мала што вядома. Больш рэспектабельны выгляд яна набыла ў XVII стагоддзі, тады ж змянілася яе назва - Дамініканская-у сувязі з тым, што ў сярэдзіне стагоддзя на сродкі Фрэдэрыка і Крысціны Сапегаў тут быў узведзены касцёл і манастыр ордэна прапаведнікаў - дамініканцаў. Падобна езуітам, яны разгарнулі шырокую культурна-гаспадарчую дзейнасць у цэнтры горада. Касцёл быў узведзены ў стылі ранняга барока.

Будынак храма ўяўляла сабой трохнефавую базіліку з дастаткова аскетычным дэкорам і масіўнымі формамі. Гэта быў адзін з самых вялікіх касцёлаў Гродна. Ён саступаў у памерах толькі фарнаму, езуіцкаму і бернардынскаму храмам.

Даўжыня касцёла разам са своеасаблівай крухтай-домам на ўваходзе –складала прыкладна 50 метраў. Гэты дом, з якога як бы вырастае храм, як можна меркаваць, з'яўляецца той самай камяніцай Сапегаў, падоранай дамініканцам у гады заснавання манастыра.

У інтэр'еры мелася некалькі алтароў і Амбон. Алтарная перагародка нагадвала аналагічную ў касцёле Францысканцаў і была ўпрыгожана рознымі скульптурамі. Які знаходзіцца ў храме бюст Станіслава Аўгуста Панятоўскага быў эфектнай часткай скульптурнай кампазіцыі. Бюст размяшчаўся пад полагам, які прытрымлівалі анёлачкі. У верхняй частцы змяшчалася карона.

Мураваны будынак кляштара, якое ідзе ўздоўж вуліцы Віленскай (цяпер Савецкая) зафіксавана на плане 1753 года. Найстарэйшая частка гэтага будынка з'явілася, мабыць, яшчэ ў 30-х гадах XVII стагоддзя. Корпус кляштара ўзводзілі паступова, на працягу доўгага часу. Работы вяліся ў 20-30-х гадах XVIII стагоддзя. Будынак будавалі з разлікам на арэнднае выкарыстанне падчас соймаў, таму яно было значна больш, чым патрабавалася для размяшчэння саміх манахаў.

Уздоўж вуліцы да Нямецкага рынку (Дамініканская) размяшчалася доўгае драўлянае будынак, якое было заменена на каменнае пасля пажару 1782 года. У гэтым катастрафічным для горада пажары былі пашкоджаныя і будынкі комплексу ордэна прапаведнікаў. Абодва будынкі дамініканцаў выкарыстоўваліся для размяшчэння навучальных устаноў. Дамініканская школа ў будынку кляштара па вуліцы Віленскай (Савецкая) вядзе гісторыю яшчэ з апошняй чвэрці XVII стагоддзя. У перыяд 1748-1749 гадоў гэтая навучальная ўстанова атрымала статус вышэйшай школы.

Па думку Ю. У. Немцевича, дамініканскі касцёл быў адным з самых выдатных ў Гродна.

Пры кляштары з XVII ст. дзейнічала Дамініканская школа (Studium Generale), якая мела права прысвойваць вучоныя ступені. Першапачаткова, у 70-я гады XVIII стагоддзя, у будынку размяшчалася яшчэ адна Дамініканская школа. Разам з езуіцкай калегіяй гэта была навучальная ўстанова, якая давала выдатную адукацыю. Будынак гімназіі захавалася (вул. Савецкая, 6, 8). Дамініканская гімназія была зачынена ў 1833 г. з-за ўдзелу вучняў у паўстанні 1830-1831 гг. і спагады ім прэфекта гімназіі ксяндза м. т. Зелянко. На яе базе пачала дзейнічаць Гродзенская губернская мужчынская гімназія (з 1834 г.). Манастыр быў ліквідаваны ў 1840 г. у другой палове XIX стагоддзя корпус стаў месцам заняткаў жаночай гімназіі. У канцы XIX стагоддзя ў гэтым будынку ўпершыню размяшчаецца структура гарадскога кіравання-гарадская ўправа, якая ў Расійскай імперыі з'яўлялася органам выканаўчай улады. Год размяшчэння ўправы быў увекавечаны на фасадзе будынка: у франтоне мелася лічба 1894. Управа была ў будынку да 1915 года. У 1919 годзе горад пераходзіць пад кантроль палякаў, якія размяшчаюць у былой Дамініканскай школе магістрат: ён працаваў да пачатку II Сусветнай.

Пасля вайны ў будынку знаходзіліся розныя творчыя арганізацыі. Такім чынам, грунтуючыся на цікавай гісторыі гэтага будынка, яго можна ўмоўна лічыць захаванай Гродзенскай ратушай, свайго роду заменай страчанаму будынку ратушы на галоўнай плошчы горада.
У двары захаванага будынка па вуліцы Савецкай, 6 калісьці размяшчаўся выдатны дамініканскі сад.

Кантакт:

тэл.: +375 152 72 17 87, +375 152 74 04 48

www.gromc.by

Час працы: 9.00-17.00, абед 13.00-14.00, выхадны - субота, нядзеля