Барысаў камень у вёсцы Друя

Барысаў камень у Друі – знакамітая мясцовая славутасць, якая мае важнае гісторыка-культурнае значэнне. Беларускі аграгарадок Друя размешчаны ў Віцебскай вобласці на мяжы з Латвіяй. Для наведвання Друі беларускім грамадзянам трэба атрымаць дазвол, звязаўшыся з Дзяржаўным памежным камітэтам. Замежным вандроўнікам трэба будзе атрымаць пропуск на заезд ці аплаціць дзяржаўную пошліну.

Такім чынам, чым жа так знакамітыя Барысавы камяні? Якія іх прызначэнне і гісторыя? Па паданні, Барысавы камяні (ёсць і іншыя назва - Полацкія, Дзвінскія) – гэта 7 валуноў вялікіх памераў, якія сімвалізуюць існаванне Бога на зямлі. Барысавы камяні названы ў гонар сына вялікага князя Уладзіміра Святаслававіча – Барыса і з'яўляліся язычніцкімі аб'ектамі глыбокай пашаны, на іх ёсць выява крыжа і надпіс «Божа, дапамажы рабу свайму Барысу». Варта адзначыць, што надпіс, высечаны на камянях, паўтараецца на манетах і афіцыйных пячатках часоў кіравання князя Барыса.

Існуе некалькі версій з'яўлення надпісаў на камянях. Магчыма, прычынай з'яўляўся страшны голад, што лютаваў у Полацкам княстве ў 1128 годзе. Тады Барыс і загадаў высекчы на камянях гэту малітву і крыж. А, магчыма, Барысавы камяні з'яўляліся месцамі ахвяравання і паднашэнню дарункаў. А, можа, камяні сімвалізавалі памежныя пазнакі падчас вайсковых паходаў? Кожная версія часткова даказана, але да адзінай думкі даследнікі так і не прыйшлі.

Значны ўнёсак у даследаванне святых камянёў унеслі гісторыкі розных часоў і пакаленняў: першы гісторык Вялікага Літоўскага Княства М. Стрыйкоўскі, навуковец-энцыклапедыст І.І. Ляпёхін, археолаг К.П. Тышкевіч, рускі дзяржаўны дзеяч Н.П. Румянцаў і рускі гісторык-краязнаўца А.П. Сапуноў, які знайшоў пяты Барысаў камень у Друі. Цікавая гісторыя гэтага каменя. Ён быў знойдзены Сапуновым яшчэ ў 1896 годзе, тады камень стаяў насупраць Спаскай царквы, з-за чаго ў народзе яго і назвалі «Спаскім». У 30-х гадах ледзяная лавіна перасунула яго на дно ракі Заходняя Дзвіна, дзе Барысаў камень праляжаў 74 гады. Пошукі не далі выніку, але ў 2002 годзе ў сувязі з анамальнай спякотай рака здрабнела, і Спаскі камень паказаўся з вады... Падчас здабывання каменя на сушу ён быў расколаты на некалькі частак, далей яго ўсталявалі на цэнтральнай плошчы аграгарадка Друя.

Акрамя Барысава каменя ў Друі, існуе яшчэ шэраг святых камянёў, раскіданых лёсам па ўсёй Беларусі. Першы камень выяўлены на тэрыторыі Полацкіх зямель і носіць імя «Барыс-Хлебнік». Знайсці ружова-чырвоны валун можна ў Полацку, камень размешчаны каля Сафійскага сабора.

Барысаглебскі камень ляжаў у вёсцы Накаўнікі, але ў 1918 годзе, падчас знішчэння рэлігійных аб'ектаў, двухмятровы шэры камень быў часткова разбураны, а канчаткова знішчаны пры савецкай уладзе. Тая ж доля напаткала самы доўгі Барысаў камень, размешчаны каля вёскі Балоткі, і валун Рагвалода, які ляжаў у вёсачцы Дзятлава. З усёй калекцыі захаваўся толькі «Варацішкін крыж» - адзіны камень, што не мае характэрнага надпісу. Цяпер гістарычны аб'ект ахоўваецца музеем-запаведнікам «Каломенскае» у Маскве.

Калі вы трапілі ў Друю, абавязкова наведаеце яшчэ шэраг гістарычных аб'ектаў: каталіцкую царкву Святой Тройцы, яўрэйскія могілкі, царкву святога Георгія, а таксама руіны благавешчанскай царквы. Аграгарадок Друя, нягледзячы на невялікую плошчу, мае багатую гісторыю і старадаўнюю атмасферу, цешыць маляўнічымі краявідамі і чыстым паветрам.