Алея праведнікаў народаў свету ў Бабруску

За перыяд свайго існавання невялікі гарадок Магілёўшчыны заўсёды быў месцам асаблівага засяроджвання яўрэйскага насельніцтва. Дакладна вядома, што за некалькі гадоў да пачатку Другой сусветнай вайны, паводле дадзеных савецкай статыстыкі, яўрэяў у Бабруйску было ў разы болей, чым гараджан, якія належалі да іншых нацыянальнасцей. Аднак Другая сусветная вайна ўнесла свае сумныя карэктывы ў статыстыку і за гады страшных узрушэнняў колькасць яўрэйскага насельніцтва ў Бабруйску значна знізілася. Але сёння яўрэі, няхай і не ў такой вялікай колькасці, як раней, насяляюць слаўны горад Бабруйск, таму ў невялікім жывапісным гарадку яўрэйскае жыццё бурліць! Але ў гады Другой сусветнай вайны ўсё было інакш.

Вядома, што на тэрыторыі Бабруйска было створана буйное гета, куды ў прымусовым парадку зганялі яўрэяў горада і населеных пунктаў, якія знаходзіліся побач. Калі пачалася Другая сусветная вайна, многія яўрэі пакінулі Бабруйск, пераехаўшы ва ўсходнія рэгіёны дзяржавы. Былі і тыя, хто добраахвотна ўступіў у рады савецкай арміі і адчайна змашаўся з ворагам. Але многіх, хто застаўся ў родным Бабруйску, чакаў найцяжэйшы лёс, калі немцы захапілі невялікі гарадок Магілёўскага краю. Яўрэі сталі першымі ахвярамі нацысцкай Германіі, якіх у гета чакала шмат жахаў, пачынаючы з каменданцкай гадзіны і заканчваючы нашыўкамі жоўтай афарбоўкі.

У памяць пра тыя жудасныя гады ў нашы дні ў Бабруйску з’явілася Алея праведнікаў народаў свету. Размяшчаецца яна каля будынка былой гімназіі і прысвечана тым смелым і адважным беларусам, якія ў найцяжэйшыя ваенныя гады выратавалі яўрэйскае насельніцтва ад вернай гібелі коштам уласных жыццяў. Аўтарамі мемарыяла з’яўляюцца геніяльныя айчынныя архітэктары Леанід Левін са сваёй дачкой. Адкрыццё мемарыяла было прысвечана 60-гадовай гадавіне вызвалення Бабруйска ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Даўжыня алеі складае прыкладна трыццаць метраў, каля яе выстраіліся ў стройны шэраг зграбныя вербы і высокія елкі. Недалёка размяшчаюцца неабсяжныя камяні з высечанымі на іх ініцыяламі тых самых вартаўнікоў, якія збераглі бабруйскіх яўрэяў ад пагібелі ў нялёгкія гады ваенных ліхалеццяў. Замыкае мемарыял манументальны камень у выглядзе дрэва, які ўвасабляе выратаванае жыццё, а таксама расколатага сэрца, якое сімвалізуе боль страты. На валуне ідуць радкі на беларускай мове і іўрыце, прысвечаныя беларускім праведнікам, якія выратавалі яўрэяў. Алея ўстаноўлена на персанальныя ахвяраванні беларускіх грамадзян, а таксама на грошы галандскага фонда, мясцовай іўдзейскай абшчыны і яўрэйскай арганізацыі, якая знаходзіцца ў расійскай сталіцы.

Алея праведнікаў народаў свету ў Бабруйску зараз актыўна наведваецца шматлікімі турыстычнымі групамі, замежнымі гасцямі, афіцыйнымі дэлегацыямі і простымі бабруйчанамі. Людзі прыходзяць у гэтыя патаемныя месцы, каб аддаць даніну павагі смеласці і мужнасці тых шматлікіх жыхароў горада і яго ваколіцаў, што коштам уласных жыццяў, бясстрашна і па-стаічнаму дапамагалі братам-яўрэям у жудасныя гады ваенных узрушэнняў.