Турыстычны гід VETLIVA працягвае цыкл велаэкспедыцый па гарадах Беларусі. Мы ўжо праехалі па Гомелі, Магілёву, Віцебску і Мінску, а сёння мы ў новым горадзе..

Мы ў Гродне! Нашу экспедыцыю суправаджае Іван - панарамны фатограф, а таксама сертыфікаваны фатограф Google. Наш гід вельмі любіць шукаць новыя месцы не толькі для здымкаў, але і проста для сябе. Іван паабяцаў паказаць нам клёвыя месцы побач з польскай мяжой, таму папрасіў узяць пашпарты, таму што ў памежнай зоне без іх не абысціся. Іван таксама папярэдзіў нас узяць флешку пабольш - бо наперадзе нас чакала шмат прыгожага і цікавага! Мы сабралі ровары, напампавалі колы і адправіліся ў прыгоды.

Іван выбіраў месцы за горадам, бо не любіць катацца ў асяроддзі, непрызначаным для вела руху. Ён сказаў, што дарожак у Гродна вельмі мала, бардзюры не заніжаныя, што вельмі ўскладняе паездку на ровары. Таму мы і адправіліся за мяжу горада.

Адлегласць да першага пункту склала 7 кіламетраў. У гэты час мы пагаварылі аб веларуху і жыцці ў Гродне ў цэлым. Іван сам з раённага горада, аднак застаўся ў Гродне з-за атмасферы і культуры горада.

Мы накіроўваліся да Форта нумар 4. Як паведаў Іван, гэты форт захаваўся лепш за ўсіх. У цэлым, вакол Гродна на адлегласці 10 кіламетраў адзін ад аднаго размешчана 13 фартоў, якія былі прызначаныя для аховы межаў СССР. Гэтыя бетонныя збудаванні, укапаныя у зямлю, з сістэмай праходаў і складамі са зброяй мелi ролю абаронных фарпостаў.

Так як мы не збіраліся ехаць у цэнтр горада, вырашылі самі спытаць пра любімыя славутасці Гродна, якія абавязкова трэба наведаць. Іван адразу ўспомніў Фарны касцёл. Нам пашанцавала і мы трапілі на ранішнюю службу і ўбачылі, які ён унутры( усярэдзiне). Акрамя таго, ён успомніў пра лютэранскую кірху і пешаходную вуліцу. Наогул, жывучы доўга ў такім месцы, да такіх славутасцях ўжо ставішся, як да належнага, і не заўважаеш гэтага. Пра іх мы пагаворым крыху пазней. А зараз вернемся да паездкі.

Каля фартоў размешчаны і іншыя будынкі, якія забяспечвалі iх працу. Форт размешчаны на ўзвышшы: з аднаго боку - лес, а з другога, з боку Польшчы, раней было поле, якое зараз зарасло і яго практычна не відаць. Да форта можна падабрацца і на машыне, але мы раім ўсё ж прыехаць сюды менавіта на ровары. Паветра тут найчыстае, вакол вельмі прыгожы лес. Плюс ёсць узвышэннi, якія трохі трэніруюць вас і дапамогуць трымаць арганізм у тонусе, а таксама спускі, з якіх можна нядрэнна скаціцца.

Зусім нядаўна ў форт можна было зайсці і пагуляць па ім. Аднак цяпер усё змянілася: ўсталявана жалезная дзвер, усе магчымыя пункты пранікнення зычыненны і унутр не трапіць. Аднак нішто не перашкаджала разгледзець форт звонку, ён і без таго вельмі ўражлівы і цікавы. Тут ёсць выемкі для кулямётчыкаў і боепрыпасаў, масіўны жалезны дот з байніцамі.

Дарэчы, дот перажыў дзве вайны і захаваўся ў выдатным стане, хоць у свой час быў падвергнуты масіўнай бамбёжцы.

Гэты форт быў пабудаваны як частка ўмацаванняў Гродзенскай крэпасці. Яе ўзвядзенне пачалося ў канцы XIX стагоддзя. IV форт закрываў паўднёва-заходні фронт крэпасці. Зараз гэта побач з сучаснай вёскай Стрэльчыкі Гродзенскага раёна. Да дзяржаўнай мяжы з Польшчай каля трох кіламетраў. Баі пад Гродна пачаліся ў жніўні 1915 года. Перад адступленнем расійскіх войскаў быў аддадзены загад аб падрыве усіх умацаваных пазіцый крэпасці. Не паспелі знішчыць толькі форт IV.

Прыйшоў час працягваць шлях. Пакуль мы ехалі і гаманілі, на дарозе паказалася машына памежнікаў. Нас спынілі і папрасілі прад'явіць пашпарты. Іван сказаў, што мы журналісты і ездзім па Беларусі, памежнікі, пабачылi фотаапараты, паверылі і пусцілі нас далей. Мы выехалі, да мяжы, мяркуючы па навігатару, заставалася 2 кіламетры. А вакол, куды не паглядзі, паля - як на застаўцы ў Windows XP. Вось, пераканайцеся самі.

Дарэчы, менавіта ў Гродне, нам нарэшце пашанцавала з надвор'ем. У адрозненне ад хмурнага надвор'я ў Магілёве ці ў Віцебску, як вы памятаеце па папярэдніх артыкулах, тут было сапраўднае лета.

Кіламетры ішлі: мы ўжо пераадолелі каля 10. Сонца рухалася да заходу, і мы пачалі разумець, чаму Іван прывёў нас менавіта сюды. Праз пару гадзін сонца сядзе перад намі, над бязмежнымі палямі, і мы атрымаем ідэальныя здымкі.

Цікавы факт: усе экспедыцыі былі арганізаваны нашымі гідамі з улікам сваіх інтарэсаў. Дзіма з Гомеля любіў чай і выбіраў месцы, ідэальныя для чайных цырымоній на прыродзе. Арцём з Магілёва таксама быў фатографам, таму і месцы былі выбраны, зыходзячы з гульні святла і цені. Насця з Віцебску - чалавек тонкай душэўнай арганізацыі і высокадухоўная асоба, таму вазіла яна нас па цэрквах і храмах, па пешаходным вулачках і паказвала цікавыя графіці. Цікава, якi маршрут склалі вы?

Паля змяніліся дачамі - і мы апынуліся ў новым месцы. Гэта фальварак Тызенгаўза. Іван тут часта робіць сустрэчы з калегамі-фатографамі. І часам прыязджае сюды на ровары.

Асаблівасць гэтай сядзібы ў тым, што яна з'яўляецца старадаўнім маёнткам, якi быў пабудаваны яшчэ ў XVI стагоддзі. Найбольшую папулярнасць сядзіба набыла ў XVIII стагоддзі, калі належала Антонію Тызенгаўзу. Ён быў мецэнатам і прадпрымальнікам, займаўся будаўніцтвам шматлікіх будынкаў. З яго лёгкай рукі, пачаўся росквіт сядзібнага комплексу. І менавіта ў яго гонар сядзіба і была названая.

Да заходу сонца заставалася яшчэ 2 гадзіны, і нам трэба было дабрацца да горада, пакуль не сцямнела. Па дарозе мы бачылі вадзяны млын, вельмі добра захаваны. Як сказаў Іван, іх захавалася нямала вакол горада, аднак толькі гэты ў такім стане.

Крыху далей нас чакала Юбілейнае возера – аблюбаванае месца адпачынку ўсіх жыхароў Гродна. Тут можна і закат сустрэць, і пракаціцца, і проста адпачыць: побач лес і роўныя дарожкі, для прыемнай вела прагулкi.

А зараз вернемся да славутасцяў, якія параіў наведаць Іван.

Фарны сабор

Касцёл святога Францыска Ксаверыя заснавалі яшчэ ў XVII стагоддзі езуіты. Гэты будынак ўваходзіў у склад езуіцкага кляштара, менавіта таму доўгі час яго таксама называлі езуіцкім. Будаўніцтва касцёла працягвалася каля 100 гадоў, а сам храм знаходзіцца ў Гродне вось ужо на працягу больш за 300 гадоў. Нішто не зламала яго за гэтыя гады, ён захаваўся ў сваім першапачатковым выглядзе.

Лютэранская кірха

У 1793 годзе ў Гродне з'явілася кірха - гэта царква лютэранскага веравызнання. Дзесяцігоддзем раней у горад, па запрашэнні гродзенскага старасты, прыехалі лютэране з Германіі, якія павінны былі адкрыць тут каралеўскія мануфактуры.

Для набажэнстваў прыхаджане перабудавалі ў кірху трохпавярховы будынак былой карчмы, якое суполцы падарыў кароль Станіслаў Аўгуст. Цалкам будаўнічыя працы завяршыліся толькі ў 1843 годзе. Побач з царквой з'явіліся першыя лютэранскія могілкі, пазней - званіца з гадзінамі. У храме адкрылася школа евангелістаў.

Дзень падышоў да канцу, і нам трэба развітвацца з вамі. Убачымся ў Брэсце, дзе вас чакае Брэсцкая крэпасць, вяслярны канал і цікавы гід Дзіма.

Як заўсёды, трэк вела экспедыцыі можна знайсці на нашай інтэрактыўнай карце.