{{text}}
14.12.2018
Вы ўжо чыталі наш топ замкаў Беларусі, а зараз знаходзіцеся ў здзіўленні: што ж вас чакае ў топе палацаў? Да таго ж, Вас, напэўна, здзівіла адсутнасць у нашым папярэднім топе замкаў Нясвіжскага. Чытайце ў новым артыкуле ад VETLIVA і даведаецеся, чаму мы знарок не згадалі жамчужыну беларускай архітэктуры, якія палацавыя ансамблі ёсць у Беларусі, чым яны адрозніваюцца ад замкаў і чаму хоць бы раз у жыцці варта ўбачыць кожны з іх.
У табліцы ніжэй мы паспрабавалі вывучыць розныя рысы замкаў, палацаў і сядзібаў, аднак памятайце, што гэта толькі прыкладны спіс адрозненняў, паколькі гістарычныя будынкі часта перабудоўваліся і дабудоўваліся. Часам складана правесці строгую рысу паміж імі: узяць той жа Нясвіжскі палац — ён размешчаны на ўзгорку і акружаны ровам, што больш характэрна для замка, аднак яго архітэктурнае аблічча адсылае нас да палацавай архітэктуры.
Палацаў Радзівілаў у Беларусі нямала, але гэты сапраўды самы-самы з іх! Пра Нясвіжскі палац ужо шмат сказана і напісана, але на першае месца нашага гайда было б блюзнерствам размясціць штосьці іншае. Абмяжуемся толькі пералікам асноўных фактаў пра яго:
закладзены ў 1583 годзе Мікалаем Хрыстафорам Радзівілам «Сіроткай», канчатковае аблічча здабыў у XIX стагоддзі;
у архітэктуры перапляліся сярэднявечнае мастацтва, рысы позняга рэнесансу, барока, класіцызму і характэрныя для дадзенай мясцовасці асаблівасці дойлідства;
занесены ў Спіс сусветнай спадчыны ЮНЭСКА;
з'яўляецца адным з самых містычных месцаў Беларусі — досыць успомніць легенду пра Барбару Радзівіл — «Чорную панну Нясвіжа», 12 залатых апосталаў, якія бясследна зніклі ў пачатку XIX стагоддзя, і іншыя легенды, звязаныя з Нясвіжскім замкам у Беларусі.
Калі вам яшчэ не давялося ўбачыць яго ўжывую і вы задаліся пытаннем, дзе знаходзіцца Нясвіжскі палац у Беларусі, VETLIVA з радасцю адкажа на гэта пытанне. Рэзідэнцыя Радзівілаў займае адмысловае месца на карце Беларусі: ён размешчаны ўсяго ў 120 км ад Мінска. Дарэчы, другая жамчужына беларускай архітэктуры — Мірскі замак — знаходзіцца ўсяго ў 30 км ад яго, але ўжо адносіцца да Гродзенскай вобласці. Гэта значна палягчае магчымасць пазнаёміцца з абодвума помнікамі архітэктуры, патраціўшы на экскурсіі ўсяго адзін дзень.
Рэзідэнцыя Сапег калісьці ганарліва называлася «беларускім Версалем». Тут адбываліся дзяржаўныя справы і размяшчалася казна ВКЛ, уладкоўваліся пышныя балі і прыёмы саміх каралёў... Адным словам, квітнела як палітычнае, так і свецкае жыццё Беларусі. Аднак падзеі XX стагоддзя пакінулі толькі цень былой велічы.
Але нават цяпер палацавы комплекс Сапег у Ружанах — гэта:
Ужывую гэта месца па-сапраўднаму ўражвае, таму VETLIVA прыгатаваў для вас спіс самых лепшых тураў у Ружаны.
Надышоў час дзівіць: вас не падманваюць вочы, гэты палац знаходзіцца ў вёсцы Беларусі — Косава! Дванаццаць веж, кантраснае спалучэнне белых сцен і ружовага даху, 132 пакоі, вытанчаныя акенцы, якія ўржваюць сваёй прыгажосцю — дзіўная рэзідэнцыя дынастыі Пуслоўскіх зачароўвае з першага позірку! І калі Нясвіжскі палац — самая містычная рэзідэнцыя князёў, то Косаўскі палац у Беларусі, мабыць, самая абвеяная легендамі. Ходзяць чуткі, што:
тут па начах гуляў ручны леў, які захоўваў гаспадароў палаца ад няпрошаных гасцей,
у адной з парадных залаў была шкляная падлога, пад якой уладкавалі акварыум з экзатычнымі рыбкамі,
тут знаходзілася так званая «музычная лесвіца»: праходзілыя па ёй дамы ў пышных сукенках стваралі дзіўную музыку, якая разносілася па калідорах палаца…
Цікавы факт: адпраўляючыся на экскурсію ў Косава, вы атрымліваеце бонусам наведванне яшчэ адной дзіўнай выбітнасці — сядзібы Тадэвуша Касцюшки. Так-так, менавіта тут нарадзіўся і жыў знакаміты рэвалюцыянер, чым невымоўна ганарыліся Пуслоўскія.
Абдзяліць увагай выдатную рэзідэнцыю, якая належыла спачатку графскай дынастыі Румянцавых, а затым княжаму роду Паскевічаў, проста немагчыма! Вось толькі некалькі фактаў пра знакаміты гомельскі палац:
закладзены ў 1777 годзе, у архітэктурным абліччы пераважаюць рысы класіцызму,
з'яўляецца часткай сапраўды ўнікальнага комплексу, які складаецца як з архітэктурных аб'ектаў, так і з раслін, аналагаў шматлікім з якіх няма ва ўсёй Беларусі,
большасць інтэр'ераў палаца адноўлена, і там праходзяць сустрэчы кіраўнікоў дзяржаў блізкага і далёкага Замежжа.
У наш час большасць раскошных залаў палаца Румянцавых-Паскевічаў у Гомелі адкрыты для наведвання, у іх размяшчаюцца музейныя экспазіцыі. Таму, калі зазірнёце ў Гомель на экскурсію, не забудзьцеся пабываць у адным з самых велічэзных палацаў Гомельшчыны.
Чачэрск хоць і невялікі горад, але выбітнасцяў у ім хоць адбаўляй! Гэта і «бясконцая» царква (Спаса-Праабражэнскі храм з абсалютна круглымі сценамі), і адна з самых старажытных ратуш у Беларусі, і палац Чарнышовых-Круглікавых. Ён не быў пастаяннай рэзідэнцыяй Чарнышовых, яны прыязджалі ў Чачэрск толькі ўлетку. Некалькі фактаў пра палац у Чачэрску:
будынак неаднаразова перабудоўваўся, у выніку чаго ў яго архітэктурным абліччы прасочваюцца рысы позняй готыкі і рамантызму, а ў апошнія гады дадаўся эклектызм;
лічыцца, што на прасторнай летняй тэрасе гаспадары сядзібы прымалі гасцей, і сярод іх (толькі прадстаўце!) былі Кацярына II, Мікалай II, Аляксандр II і нават маэстра рускай паэзіі Аляксандр Пушкін!
цяпер палац падлягае рэканструкцыі, а ў яго сценах размяшчаецца цэнтр рамёстваў, фальклору і этнаграфіі.
Падарожнічаючы па Гомельшчыне, абавязкова зазірніце ў гэтае ўтульнае мястэчка. Яно знаходзіцца ўсяго ў 70 км ад Гомеля, таму можна забіць адным стрэлам двух зайцаў: і велічны палац Румянцавых-Паскевічаў у Гомелі паглядзець, і палац Чарнышовых-Круглікавых у Чачэрску.
Ці не праўда, ёсць штосьці антычнае ў яго архітэктурным абліччы? Новы палац у Гродна — рэзідэнцыя, якая ідзе ў тандэме са Старым замкам. Апошні доўгі час спрабавалі рэканструіраваць, аднак пасля чарговага разбурэння было прынята рашэнне пабудаваць радыкальна новы будынак. Ім і стаў Новы палац у Гродна. Яго часта завуць Новым замкам, аднак, згодна з прамавугольнай планіроўкай і размахам, відаць, што яго ўсё ж будзе больш лагічна аднесці да палацаў. Сцісла пра помнік архітэктуры ў лічбах:
1734–1751 гады пабудовы,
у 1793 годзе тут была падпісана апошняя дамова пра канчатковы падзел Рэчы Паспалітай,
адразу 5 экспазіцый прадстаўлена ў яго сценах зараз: «Новы замак. Падзеі і лёс», «Сакральнае мастацтва», «Выратаваныя каштоўнасці», «Зброя мінулых стагоддзяў» і «Дзіўны свет прыроды».
Лайфхак ад VETLIVA: збіраецеся на экскурсію ў Гродна? Не забудзьцеся пра нашы навагоднія прапановы, а таксама пра тое, што Новы палац размешчаны ў крокавай даступнасці ад Старога замка — усяго толькі аднаго дня вам хопіць на знаёмства з ключавымі выбітнасцямі горада.
Як той казаў, не адыходзячы ад касы прадстаўляем яшчэ адзін гродзенскі палац, які некалі прыналежаў дынастыі Масальскіх. Тут абмяркоўваліся шматлікія дзяржаўныя пытанні, якія затым афіцыйна абвяшчаліся ў сценах Новага замка. Будынак быў узведзены ў XVIII стагоддзі і некалькі разоў сур'ёзна пацярпеў ад пажараў і ваенных ліхалеццяў, і пры адной з апошніх перабудоў (у 1795 годзе) набыў рысы класіцызму.
Цікавы факт: непадалёк пабудавалі паменшаную копію палаца, якая звалася «камяніца Масальскіх». Зараз у яе сценах размяшчаецца інтэрнат Гродзенскага медыцынскага ўніверсітэта.
Гэта ўражлівая рэзідэнцыя размешчана пад Гродна і прыналежала некалі ўплывоваму роду Валовічаў. Да яе стварэння прыклаў руку вядомы італьянскі архітэктар Дж. Сака. Лёс у гэтага гістарычнага помніка склалася даволі ўдалая: у яго сценах увесь час размяшчаліся розныя лячэбныя ўстановы. Можна сказаць, што сваёй цяперашняй захаванасцю палац абавязаны Міністэрству аховы здароўя.
Рада ад VETLIVA: калі вы апантана любіце палацавую і замкавую архітэктуру, аднаго дня ў Гродна вам адназначна не хопіць. Забраніруйце сабе пражыванне, каб ні пра што не хвалявацца, і адпраўляйцеся даследаваць яго наваколлі — адзін палацава-паркавы ансамбль Валовічаў у вёсцы Свяцк чаго варты!
Знешне ён можа быць і нагадвае рэзідэнцыю Румянцавых і Паскевічаў у Гомелі, але з адным выключэннем: тут некалі жыў сам Напалеон! Так-так, самы знакаміты французскі заваёўнік спыняўся ў Віцебску напярэдадні таго самага паходу на Маскву, які скончыўся для імператара жаласна.
Цікавы факт: Напалеон Банапарт не проста бавіў час у беларускім горадзе на Дзвіне, ён яшчэ і адзначыў тут свой дзень нараджэння! Французскаму імператару споўнілася ў сценах палаца 43 гады.
Дзіўнай асаблівасцю Губернатарскага палаца з'яўляецца яго архітэктура: так званы «паўночны» корпус пабудаваны ў стылі класіцызму, а навейшы спалучае ў сабе рысы мадэрну і класіцызму.
Калі гаварыць пра невялікія гарады Беларусі, то перш за ўсё ўспамінаецца палац Бутрымовіча ў Пінску. Ну чым не палац Румянцавых у мініяцюры! Вось толькі некалькі фактаў пра гэты архітэктурны помнік:
яго называюць «Пінскі мур», закладзены яшчэ ў 1794 годзе,
адзін з нешматлікіх палацаў з палевым падмуркам, дзякуючы якому яму не страшныя паводкі, якія часта здараюцца на рацэ Піне,
Зараз у помніку архітэктуры размяшчаюцца Палац шлюбу і офіс рытуальных паслуг.
Надышоў час пазнаёміць вас з адной з самых незвычайных выбітнасцяў нашага топу — палаца, якім некалі валодаў… слуга Божы. Георгій Каніскі — значны праваслаўны дзеяч, які выступаў супраць прыгнёту праваслаўных грамадзян (яшчэ калі існавала Рэч Паспалітая). Яго рэзідэнцыя была пабудавана ў 1772—1785 гадах і ўваходзіла ў склад магілёўскага Спаскага манастыра. У савецкі час у ім то размяшчалася Магілёўская губернская надзвычайная камісія, то яго і зусім ператваралі ў жылую хату. А цяпер у сценах палаца знаходзіцца музей гісторыі горада Магілёва.
Вы толькі паглядзіце, які цуд цудоўны ёсць у невялікім мястэчку Крычаве Магілёўскай вобласці! У ім спалучаюцца рысы ранняга класіцызму, а таксама псеўдаготыкі (да яе адсылаюць два вытанчаных пілоны з зубцамі, як у сярэднявечных вежак). У перыяд свайго росквіту палац дзівіў багатым убраннем, кафлянай пліткай, лесвіцамі з дуба і сценамі, упрыгожанымі калекцыямі самай разнастайнай зброі.
Цікавы факт: кажуць, што калі паглядзець на палац з вышыні птушынага палёту, яго планіроўка нагадвае літару «Е». Ці не тая гэта Е, у якой у фаварытах некалі быў граф Рыгор Пацёмкін, які валодаў рэзідэнцыяй? Адпраўляйцеся сюды і разгадвайце таямніцы імператарскіх інтрыг!
Невялікае мястэчка Паставы вядома сваёй рэзідэнцыяй Тызенгаузаў. Палац пабудаваны ў стылі класіцызму, прычым дабудоўваўся ён на працягу некалькіх пакаленняў. Ініцыятарам узвядзення выступіў Антоній Тызенгауз, а дабудаваць палац давялося толькі яго унучатаму пляменніку Кастусю. Менавіта дзякуючы апошняму ў будынку размяшчаліся:
унікальны арніталагічны музей (Кастусь шмат часу прысвяціў вывучэнню рэдкіх відаў птушак),
маляўнічая галерэя, у якой у свой час нават знаходзіліся палотны Леанарда да Вінчы, Рубенса і іншых знакамітых жывапісцаў,
багатая бібліятэка з рарытэтнымі кнігамі.
Цяпер у палацы размяшчаецца лякарня, а ў гонар вялікага ўладальніка рэзідэнцыі перад будынкам усталявана яго скульптура.
Завяршае наш спіс арыгінальны палац, размешчаны ў горадзе Дзятлава. Некалі гэта быў раскошны ансамбль, які, на жаль, захаваўся не цалкам. У яго архітэктурным абліччы перапляліся рысы позняга барока і ракако. Цяпер будынак прыналежыць раённай лякарні: больш за 70 гадоў у яго сценах размяшчалася стаматалагічная паліклініка. Нядаўна яго прызналі архітэктурным помнікам і пачалі рэстаўрацыйныя працы, пасля якіх палац стане гісторыка-краязнаўчым музеем.
Іх сцены бачылі ўзлёты і падзенні дзяржаў, іх залы чулі дзяржаўныя сакрэты, у іх прымалі найяснейшых персон — каралёў, каралеў і нават імператараў! Палацы Радзівілаў, Сапег, Пуслоўскіх, Гаштольдаў і іншых знакамітых княжых родаў Беларусі — гэта (без перабольшання) месцы, дзе стваралася гісторыя. Шмат з іх не пашкадаваў час, але нават руіны дзівяць пышнасцю і моцай. Выкарыстоўвайце наш гайд, каб здзейсніць грандыёзнае вандраванне і ўбачыць адразу ўсе замкі і палацы Беларусі!
ПАДАРОЖНІЧАЦЬ - ЗНАЧЫЦЬ ЖЫЦЬ!
Падпішыся на рассылку!
Цікавыя падарожжы па Беларусі, гайды па гарадах, парады па санаторыях, гастратуры,
навіны і акцыі з лепшымі коштамі на адпачынак.
Топ-10 музеяў Беларусі. Частка 1
Мінск у кіно: месцы, якія патрапілі ў знакамітыя фільмы
Што паглядзець у Мінску за 3 дні?
За колькі дзён можна пазнаёміцца з Беларуссю?
Гастратур па Беларусі: дзе паесці па-княжацкаму?
VETLIVA рэкамендуе: дзе зрабіць добрыя фатаграфіі ў Беларусі?
9
1
2...
516