Дажынкі ў Беларусі: ад гісторыі да сучаснасці

Дажынкі — гэта свята, якое, нягледзячы на сваю сучаснасць, каранямі сыходзіць у далёкае мінулае. Людзі здаўна цешыліся канцу чарговага сезону, бо, калі ўраджай быў багатым, ім нескладана будзе перажыць зіму. І наадварот: калі хлеб не ўрадзіўся — заставалася спадзявацца на тое, што яго запасаў хопіць да наступлення цяпла. Як адзначалі свята ўраджая ў старажытнасці? Якімі будуць Дажынкі-2021? Сёння VETLIVA расказвае пра свята ўраджая ў Беларусі: не пераключайцеся!

Дажынкі ў Беларусі

• Гісторыя свята Дажынкі
• Абрады і паданні, звязаныя са зборам ураджая
• Як цяпер праходзіць свята ў Беларусі
• Дзе пройдуць Дажынкі-2021

Гісторыя свята збору ўраджая

У саспелых каласах для земляроба здаўна было заключана само жыццё. Наліваючыся моцай дзякуючы зямлі, сонцу і цяжкай працы селяніна, яны гарантавалі яму і яго сям'і, што ён перажыве надыходзячыя халады. А таму свята збору ўраджая, якое прыпадала на канец верасня — пачатак кастрычніка, беларусы адзначалі з асаблівым размахам.

Традыцыя святкавання заканчэння жніва існуе ў шматлікіх народаў. Аднак лічыцца, што толькі беларусы змаглі захаваць старажытныя звычаі нават нягледзячы на масавае ўвядзенне хрысціянства. У апошні дзень жніва ўсе члены вясковай талакі выходзілі ў поле. Старэйшая, самая паважаная жанчына ў вёсцы кіравала працай і паказвала кожнаму месца на поле. А потым і сама пачынала працаваць. Прычым кожны ўзмах сярпа суправаджаўся абрадавымі песнямі.

Цікавы факт ад VETLIVA: у Беларусі не толькі свята збору ўраджая захавала свой сакральны сэнс і традыцыі са старажытных часоў. У нашай краіне шырока адзначаецца Купалле, у якім таксама цесна перапляліся паганскія і хрысціянскія карані.

Абрады і паданні

Сяўба і жніво ў Беларусі заўсёды суправаджалася адмысловымі рытуаламі:

1. Абрад «Завіванне барады». У гэтым рытуале захавана глыбокая павага духу поля. Лічылася, што ён хаваецца ў апошнім непажатым снапе. Каб залагодзіць духа, унутры непажатага ўчастку поля пакідалі хлеб і соль, над якімі «завівалі бараду» — звязвалі каласкі асаблівым спосабам. Затым іх зразалі, дадавалі ў апошні сноп і рабілі вянок для старэйшай жняі з яго каласоў.

2. Катанне па полі. Пасля таго, як «барада» была зрэзана, жнеі каталіся па пажатай ніве. Гэты абрад праводзіўся дзеля таго, каб поле вярнула ім сілу.

3. Абранне «Багіні». Затым сярод жней выбіралі самую прыгожую дзяўчыну і называлі яе Багіней. Прыгажуня вяла шэсце з дажыначным снапом у руках і вяла талаку ў хату гаспадара поля. Жней сустракалі хлебам-соллю, а дажыначны сноп займаў ганаровае месца пад абразамі ў хаце побач з зажыначным снапом.

Совет от VETLIVA: душа прагне свята, але вы не ведаеце, куды адправіцца? Наша афіша мерапрыемстваў Беларусі ў дапамогу!

Дажынкі ў Беларусі сёння

Свята Дажынкі ў тым выглядзе, як мы ведаем яго цяпер, пачало адзначацца не так даўно. У 1997 выйшла першая пастанова Саўміна ад 11 ліпеня 1997 года «Пра мэтазгоднасць правядзення… <> рэспубліканскага кірмаша працаўнікоў вёскі». І менавіта так у выніку і назвалі свята ўборкі ўраджая: рэспубліканскі фэст-кірмаш працаўнікоў вёскі «Дажынкі». Замест традыцыйных жней на ім ушаноўваюць механізатараў, камбайнёраў, працаўнікоў збожжатокаў і іншых працаўнікоў вёскі, якія падчас жніва праявілі сябе лепш за ўсіх.

Лічыцца, што горад, якому выпаў гонар прымаць Дажынкі, сарваў джэк-пот. Ён цалкам мяняецца: адбываецца рэканструкцыя галоўных вуліц, будуюцца бальніцы і спартыўныя комплексы, установы культуры атрымліваюць дадатковае фінансаванне. Кожны населены пункт напярэдадні Дажынак выглядае вельмі добра і прыбрана.

Сучасныя Дажынкі ўяўляюць сабою маштабны фэст, які ўключае:

• марш працаўнікоў сяла,
• святочны мітынг,
• узнагароджанне самых перадавых працаўнікоў, якія адрозніліся падчас жніва,
• выступы народных калектываў,
• кірмаш народных майстроў,
• фуд-корты, дзе можна паспрабаваць той самы каравай, выпечаны з каласоў дажыначнага снапа.

Рада ад VETLIVA: на падобных мерапрыемствах Беларусі можна паспрабаваць аўтэнтычныя стравы беларускай кухні. Дзеля іх не грэх і ў гастратур адправіцца!

З 1996 па 2014 гады фэст праводзіўся ў рэспубліканскім фармаце. Яго ўжо прымалі ў сябе ў розныя гады Столін, Масты, Нясвіж, Шклоў, Мазыр, Полацк, Пружаны, Ваўкавыск, Слуцк, Бабруйск, Рэчыца, Орша, Кобрын, Ліда, Маладзечна, Горкі, Жлобін і Гарадок. Пачынаючы з 2015 года, Дажынкі некалькі змянілі свой фармат: зараз яны праводзяцца ў адным з населеных пунктаў кожнай вобласці.

Дажынкі-2021: што нас чакае

У 2021 годзе Дажынкі пройдуць у наступных населеных пунктах:

1. Вёска Ніжні Тарабежкаў Столінскага раёна Брэсцкай вобласці.
2. Гарадскі пасёлак Шуміліна Віцебскай вобласці.
3. Горад Ваўкавыск Гродзенскай вобласці.
4. Аграгарадок Валаўск Ельскага раёна Гомельскай вобласці.
5. Горад Капыль Мінскай вобласці (тут жа, дарэчы, пройдзе ў пачатку верасня XXVІІІ Дзень беларускай пісьменнасці).

VETLIVA рэкамендуе: у Магілёўскай вобласці Дажынкі пройдуць у кожным раённым цэнтры рэгіёна, а таму вы можаце адправіцца на знаёмства з горадам, калі яшчэ ў ім не бывалі, і выкраіць дзянёк-два, каб акунуцца ў невымоўную атмасферу беларускага свята. А мы ўжо якраз паклапаціліся, каб з нашым гайдам вы не заблудзіліся ў горадзе на Дняпры.

Няхай зараз Дажынкі сталі сучаснай культурнай з'явай, у іх яшчэ шмат засталося ад традыцый і гістарычнай спадчыны беларусаў. Ды і ўрэшце — гэта проста весела! Тым больш, што ў апошні час у нас засталося не так шмат магчымасцяў для падарожжаў, хоць так жадаецца змяніць абставіны і добра адпачыць ад працоўных будняў. Наведайце Дажынкі, акуніцеся ў атмасферу беларускага свята і адчуйце, што такое — радавацца кожнаму новаму году нягледзячы ні на што! А каманда VETLIVA будзе заўсёды рада расказаць вам у сваім Блогу больш пра традыцыі і адпачынак у Беларусі.

Чытайце таксама

Смажым бяспечна: дзе прыгатаваць шашлыкі ў Мінску

У пошуках «папараць-кветкі»: як у Беларусі святкуюць Купалле

У пошуках экстрыму: аквапаркі ў Беларусі

Плед, торба-халадзільнік і добры настрой: дзе можна ўладкаваць пікнік у Мінску?

Куды адправіцца за паўднёвым загарам: лепшыя пляжы Беларусі