Беларускі скансэн: аўтэнтычны музей з нацыянальным каларытам

Вёска Азярына знаходзіцца ўсяго ў 5 км ад мінскай кальцавой дарогі. Гэта дзіўна – але ведаюць пра яе далёка не ўсе мінчукі. А месца характэрнае, і калі вы там ні разу не былі, бярыце сваіх блізкіх, тэрмас з чаем і адпраўляйцеся на шпацыр. З грунту, музей архітэктуры і побыту – гэта адноўленыя драўляныя пабудовы 18-19 стагоддзі, перавезеныя з іншых куткоў Беларусі.


Вы пэўна бачылі гэтыя хаткі, пакрытыя саломай у шмат якіх фільмах. Тут здымалі неверагодна прыгожыя сцэны вайсковага кіно «У жніўні 44-га…», «У чэрвені 41-га», у гістарычных «Анастасія Слуцкая», «Вольф Месінг», жудзіку «Масакра», серыяле «Дзеці Ванюхина» і нават дыснееўскай казцы «Кніга майстроў». Тут, дарэчы, здымаўся фільм «5 нявестаў», адну з галоўных роляў у якім згуляла Лізавета Баярская, і ў гэтым час у яе якраз разгараўся раман з будучым мужам Максімам Мацвеевым. Ён таемна прыязджаў да яе на здымкі, і закаханая Лізавета аддавала яму свой кіношны абед. Увогуле, па гэтых кiнамесцах можна цэлую экскурсію праводзіць!

Але музей на вольным паветры ствараўся, вядома, не як натурная пляцоўка для кіно. Перадусім, дзеля захавання помнікаў драўлянага дойлідства. Ідэя музея на вольным паветры прыйшла ўпершыню ў 1908 годзе вядомаму беларускаму мастаку Фердынанду Рушчыцу. Дзеля шляхетнай мэты ён з аднадумцамі ў 20-я гады даследаваў вёскі Віленскага, Наваградскага, Беластоцкага і Польскага ваяводстваў і знайшоў патэнцыйна цікавыя экспанаты. На жаль, войны перашкодзілі ўвасобіцца яго планам.

Да ідэі вярнуліся толькі ў сярэдзіне 70-х. Важную ролю ў стварэнні этнаграфічнага музея на вялікай тэрыторыі паміж вёскамі Азярына і Строчыца (дарэчы, таму яго клічуць то «Музей у Азярцу», то «Строчыцы») згуляў ландшафт мясцовасці. З невялікім перападам вышынь, з прахадзілымі побач ракой Пціч і яе прытокам – Менкай, а таксама старажытным Гарадзішчам. Рэканструяваная вёска ўпісалася ў гэту тэрыторыю як родная. Сучасныя даследнікі адправіліся па слядах Рушчыца і перавезлі розныя будынкі ад цэркваў да адрын. Галоўным чынам яны былі з трох рэгіёнаў: Цэнтральнай Беларусі, Паазёр'я і Падняпроўя. Сёння ў музеі знаходзіцца каля 40 аб'ектаў, сярод якіх Спаса-Праабражэнская царква 1704 гады, царкоўна-прыходская школа, млын, свіран, кузня, лазня, ну і, вядома, хаты сялян.


Але пустыя будынкі наўрад ці зацікавілі б турыстаў. Таму іх пачалі напаўняць прадметамі побыту, якімі карысталіся нашы продкі сто і больш за гады таму. У музеі дзеюць тэматычныя выставы пра сродкі перасоўвання таго часу, пчалярства, рыбацтва і ткацтва. Экскурсаводы не толькі расказваюць пра папулярныя заняткі продкаў, але і паказваюць, як працавалі ўсе гэтыя артэфакты.

У Строчыцах рэгулярна праводзяць народныя святы – такія, як Каляды, Масленіца, «Гуканне вясны», Купалле, «Восеньскі фэст». Тут праходзіў кожны год і самы буйны ў Беларусі фолк-фэст «Камяніца».


А калі вы ўжо нагуляліся на свежым паветры і згаладнелі, самы час зазірнуць у карчму, у якой гасцей пачастуюць стравамі, згатаванымі па даўнейшых нацыянальных рэцэптах - дранікамі, блінамі з мачанкай, а таксама беларускімі награвальнымі напоямі тыпу збітню, медавухі ці крамбамбулі.

Адлегласці там прыстойныя – так што рыхтуйце зручны абутак. Дарэчы, тут цалкам вітаецца ровар у якасці сродку перасоўвання. А калі холадна, можна заказаць брычку і прамчацца па музеі з ветрыкам.

Чытайце таксама

Топ-10 музеяў Беларусі. Частка 1

Топ-10 музеяў Беларусі. Частка 2