Талачын

Талачын - частка гандлёвага шляху «з варагаў у грэкі» і рэзідэнцыя канцлера ВКЛ.

Талачын - адзін з нямногіх беларускіх гарадоў, часткі якога адначасова належалі двум розным дзяржавам. А адбылося гэта ў 1772 годзе, калі адбылося першы падзел Рэчы Паспалітай. Талачын падзялілі па рацэ Друць: усход горада адышоў ва ўладанні Расійскай імперыі, а захад стаў часткай Польшчы.

Гістарычная замалёўка Талачына

Гэты беларускі гарадок у Віцебскай вобласці ўпершыню згадваецца ў летапісах у 1433 годзе. Тады ён быў тэрыторыяй Вялікага княства Літоўскага. Гісторыя распавядае, што на працягу існавання горада, яго ўладальнікамі былі многія прадстаўнікі княжацкіх дынастый: Друцкія, Талачынскія, Гарнастаі, Сангушкі і Шэмет. Пачатак 17 стагоддзя быў асабліва значны для горада, паколькі з гэтага часу гаспадаром Талачына стаў Леў Сапега.

Дыпламат, палітычны дзеяч і канцлер Вялікага княства Літоўскага Сапега ператварыў горад, як ніхто іншы: распарадзіўся пабудаваць касцёл у 1604 годзе, заснаваў школу і бальніцу для бедных. Акрамя гэтага, Леў Іванавіч заклаў у горадзе сваю рэзідэнцыю.

Пасля атрымання ў 1634 годзе Магдэбургскага права, у Талачыне ўзвялі гарадскую ратушу ў цэнтры горада.

Некалькі займальных гістарычных фактаў аб Талачыне

• У некалькіх кіламетрах ад горада знаходзіўся знакаміты гандлёвы шлях «з варагаў у грэкі». Па гэтай прычыне Талачын у 14-17 стагоддзях быў знакаміты, як горад, размешчаны на самых галоўных стратэгічных і гандлёвых скрыжаваннях. Менавіта з гэтай прычыны горад вельмі часта падвяргаўся разбурэнням і спусташэнням.

• Пасля падзелу ў 1772 годзе, частку Талачына называлі мястэчкам, а частку - горадам.

• У 18 стагоддзі ў Талачыне знаходзіўся мытны пункт, дзе ў 1777 годзе афармляў свае дакументы для выезду за мяжу вялікі рускі пісьменнік Д.І. Фанвізін, якога вельмі любіў і паважаў Аляксандр Пушкін.

Талачын сёння

У 2015 годзе Талачын сустракаў гасцей на штогадовым абласным фестывалі ўшанавання работнікаў сельскай гаспадаркі і сабранага ўраджаю «Дажынкі». Вядома ж, гэта падзея як нельга лепш паўплывала на стан гарадскіх вуліц і паркаў: Талачын, бясспрэчна, значна змяніўся.

Калі вы збіраецеся наведаць гэты невялікі гарадок у Віцебскай вобласці, то вас чакае нямала мясцовых славутасцяў. Адзін з іх - комплекс базыльянскага манастыра, датаваны 17 стагоддзем. Сюды ўваходзіць манастыр пры Свята-Пакроўскім храме, які быў узведзены па распараджэнні Льва Сапегі. Саборная царква, асвечаная ў канцы 18 стагоддзя, лічыцца ўвасабленнем віленскага барока. Недалёка ад храма функцыянаваў і жылы корпус для манахаў.

Аднак у 1804 году манастыр ліквідавалі і замест яго пабудавалі царкоўна-парафіяльныя школы. На працягу наступных стагоддзяў рэлігійныя будынкі перадаваліся ва ўладанні аршанскага Свята-Успенскага манастыра, пасля - ваенкамату і пазаведамаснай ахове. І толькі ў 2004 годзе манастыр зноў адрадзілі і прымацавалі да Талачынскага райвыканкаму.

Акрамя гэтых пабудоў, у гонар перамогі Расіі ў вайне 1812 года, у Талачыне захавалася каталіцкая царква святога Антонія. Турысты змогуць наведаць і гэтае старажытнае збудаванне.

Цагляныя дамы, пабудаваныя некалькі стагоддзяў таму, вельмі мала прадстаўлены ў Талачыне. Гэта звязана з тым, што раней было прынята будаваць драўляныя пабудовы, а падчас разбуральных войнаў іх было вельмі лёгка разбурыць. Аднак тыя цагляныя дамы, што ўсё ж такі захаваліся, не могуць не прадстаўляць мастацкай і гістарычнай каштоўнасці.

У горадзе цікавасцю ў турыстаў карыстаюцца прыродныя помнікі: парк «Рацаво» і «Юзефполле».