Расоны

Расоны - зямля, якая выхавала знакамітых беларускіх дзеячаў

Беларуская зямля выхавала, выгадавала і паўплывала на станаўленне многіх творчых асоб. Кожная глыбінка на нашай неабсяжнай малой Радзіме можа ганарыцца сваімі знакамітымі жыхарамі, у тым ліку і гарадскі пасёлак у Віцебскай вобласці Расоны. Тут нарадзіўся і вырас Пётр Міронавіч Машэраў - знакаміты беларускі партыйны і дзяржаўны дзеяч, герой Савецкага Саюза і член ЦК КПСС. Сёння імем Машэрава названыя многія вуліцы і праспекты на тэрыторыі ўсёй рэспублікі, акрамя гэтага, біяграфія Пятра Машэрава легла ў аснову шматлікіх савецкіх фільмаў.

Гісторыя гарадка Расоны

На жаль, за ўвесь час існавання гарадскі пасёлак меў, як яркія пазітыўныя старонкі свайго жыцця, так і тыя падзеі, якія назаўсёды застануцца ў памяці народа. У пачатку Вялікай Айчыннай вайны ў Расонах было габрэйскае гета - месца, куды прымусова зганялі ўсіх мясцовых жыхароў і жыхароў бліжэйшых раёнаў. Дарэчы, з Расонскага гета можна было сысці, аднак для сям'і ўцекача гэты ўчынак сваяка караўся расстрэлам. Толькі «адзіночкі» маглі дазволіць сабе збегчы. Але і пасля ўдалага ўцёка не ўсім атрымоўвалася выжыць: вельмі пра шматлікіх габрэях-уцякачах і іх месцазнаходжанне «добразычліўцы» распавядалі немцам. Нічым добрым гэта, безумоўна, не сканчалася. Таму Расоны знакамітыя ня толькі, як радзіма Пятра Машэрава, але і як наймацнейшы водгалас рэха другой сусветнай вайны.

Калі зазірнуць раней на некалькі стагоддзяў, то першыя археалагічныя знаходкі ў Расонах адносяцца да 10-12 стагоддзяў. Упершыню ж назва мястэчка сустракаецца ў сярэдзіне 16 стагоддзя ў «Полацкай рэвізіі». Тады Расоны былі часткай Полацкага ваяводства і ўваходзілі ў склад Вялікага княства Літоўскага. З 1772 года Расоны прыналежаць ужо Расійскай імперыі, а з 1 студзеня 1919 года ўваходзіць у склад БССР. Цяпер Расоны маюць статус гарадскога пасёлка з насельніцтвам амаль 5 000 чалавек.

Расоны у разрэзе сучаснасці

Гэты невялічкі гарадок зачароўвае і вабіць турыстаў не толькі сваёй багатай гісторыяй і наяўнасцю прыродных багаццяў, але і захаваўсыміся да сённяшняга моманту архітэктурнымі збудаваннямі.

Адным з упадабаных турыстычных месцаў лічыцца сядзіба 19 стагоддзя з усімі прылеглымі гаспадарчымі пабудовамі і паркам. Галоўны фасад дома сустракае наведвальнікаў штучным вадаёмам. Архітэктура будынка адрозніваецца ад многіх іншых беларускіх старадаўніх маёнткаў: размяшчэнне пакояў асіметрычнае, у паўднёвай частцы сядзібы толькі адзін паверх, а вось па цэнтры ўжо двухпавярховая забудова. На жаль, не атрымалася захаваць унікальную трохпавярховую вежу з незвычайным шатровым дахам, размешчанай па цэнтры. Фасад пабудовы ўпрыгожваюць ступеністыя шчыты, аркартурные паясы і аконныя праёмы з блакітнымі аканіцамі.

У Расонах, акрамя архітэктурных пабудоў, вельмі цікавым уяўляецца і музей Баявой Садружнасці. Акрамя габрэйскага гета, у ваенны час тут функцыянаваў яшчэ і партызанскі фронт з беларускімі, латышскімі, літоўскімі і рускімі салдатамі. Менавіта Расоны сталі цэнтрам брацкага партызанскага краю, які да гэтага часу мае вялікае гістарычнае значэнне. Так, экспазіцыя Музея дэманструе наведвальнікам ўсе дакументальныя і іншыя пацверджання подзвігаў савецкіх воінаў.

Праваслаўныя вернікі не змогуць прайсці міма Узнясенскай царквы, пабудова якой адбылася ў другой палове 19 стагоддзя. Невялікая па сваіх памерах, але, якая ўвабрала ў сябе падзеі практычна двух стагоддзяў, царква не пакіне абыякавага нават самага скептычна атэіста.