Лынтупы

Лынтупы - гарадскі пасёлак з насельніцтвам прыкладна 1600 чалавек. Праз паселішча праходзяць дарогі Р95 і Р110. Мелася чыгуначная галінка ў суседнюю Літоўскую Рэспубліку, але цяпер гэта паведамленне закрыта, Лынтупы стаў тупіковой станцыяй.

Рэчка Лынтупка дала назву пасёлка, сама атрымаўшы яго ад зліцця фінскага і балтыйскага каранёў. Птушыная рака - вось, што крыецца пад неславянскіх гучаннем слова Лынтупы.

Біяграфія пасёлка

Першая згадка яго ў гістарычных дакументах - 1450 год, калі ваявода Доўгірдовіч пабудаваў тут драўляны касцёл св. Андрэя. Але лічыцца, што людзі тут жылі задоўга да гэтай падзеі, яшчэ ў 10-м стагоддзі. Пра гэта сведчаць вынікі раскопак шматлікіх курганоў. Плямёны прытрымліваліся паганскіх вераванняў, на вялікай колькасці валуноў адпраўлялі культы, прыносілі ахвяры, складалі легенды і самі паступова станавіліся легендамі. Камень-дзед, камень-крыніца - амаль уласныя імёны захаваўчшыхся паганскіх валуноў.

У сярэдзіне 16 стагоддзя населены пункт належаў Вялікаму Княству Літоўскаму, у канцы 18 стагоддзя перайшоў разам з прылеглай тэрыторый пад юрысдыкцыяй Расійскай Імперыі, некаторы час уваходзіў у склад Польшчы, з 1939 года - у БССР, а затым увайшоў у дзяржаўную прыналежнасць Рэспублікі Беларусь.

Доўгая гісторыя - доўгі пералік уладальнікаў: Бучынскія, Астроўскі, Гільзены. Апошнія, хто валодаў да 1939 года - Бішэўскія, з якіх Юзэф Бішэўскі пабудаваў тут цудоўны сядзібна-паркавы комплекс, які і цяпер выклікае захапленне нават у спрактыкаваных наведвальнікаў.

У час Вялікай Айчыннай вайны пасёлак быў акупаваны і знаходзіўся ва ўладзе захопнікаў да 9 ліпеня 1944 года. Журботныя славутасці, звязаныя з гэтым перыядам, - помнікі на месцы расстрэлу габрэяў з гета, арганізаванага фашыстамі ў Лынтупах.

Больш падрабязна пра славутасці

Гісторыя ўмее хаваць свае сакрэты, некаторыя дасягненні сціраюцца з твару зямлі неадноўна, але ёсць сапраўдныя жамчужыны, прыгажосць і каштоўнасць якіх не можа схаваць бязлітасны час.

Такой несумненнай каштоўнасцю з'яўляецца Касцёл св. апостала Андрэя (пабудаваны ў 1908-1914 наўзамен меншага па памеры драўлянага будынка). Цяпер гэта дзеючы каталіцкі храм, кожнай лініяй адпаведны свайму ўзвышаннаму прызначэнню, знаўцы захапляюцца арыгінальнасцю канонаў псеўдабарочной архітэктуры, закладзеных у канструкцыю будынка, гістарычную каштоўнасць мае і мураванае агароджа касцёла.

Цікавая сядзіба Бішэўскіх - дом, амаль палац, пабудаваны вядомым у той час архітэктарам Тадэвушам Раствароўскім. Рамантыкай абвеяна будаванне сядзібы. Юзэф Бішэўскіх любоўна ставіў яго для капрызнай і патрабавальнай французскай актрысы, укладваючы асаблівы сэнс у інтэр'ер кожнага пакоя: усе памяшканні адрозніваліся паміж сабой па стылявым рашэнням. Захаваўшыеся пліткі, ляпніна дзівяць сваёй вытанчанасцю.

Дом з'яўляўся цэнтрам паркавай кампазіцыі. Пад паркам тут варта разумець, акрамя насаджэнняў яшчэ і сістэму вадаёмаў - 4 сажалкі. З некаторых ракурсаў здаецца, што яны атачаюць будынак. Парк не проста мае пейзажны характар: у нейкіх месцах былі створаны дзівосныя ландшафтныя карціны. Аўтары праекта ўдосталь пагулялі з перспектывай, сіметрыяй, восямі і алеямі, стварыўшы з асобных элементаў адзіную кампазіцыю. У яе арганічна ўпісваюцца псеўдагатычны будынак вяндлярні, павільён, арачны мост, выдатная лесвіца.

Але не здолеў гаспадар гэтай прыгажосці скарыць сэрца вераломнай прыгажуні, адчайваўшысь, амаль не карыстаўся пакоямі ва ўласнай сядзібе, а тут і абставіны склаліся так, што ў 1939 годзе ён вымушаны быў бегчы, выклікаўшы да жыцця яшчэ адну легенду - пра схаваным скарбе.

Легендамі і гармоніяй, гістарычнымі і эстэтычнымі вынаходствамі працята атмасфера беларускага гарадскога пасёлка, таму і сам населены пункт прыцягвае і ўтрымлівае ўвагу чалавека, які цікавіцца.