Грудзінаўка

Вёска Грудзінаўка - ціхае месца ў Быхаўскім раёне Магілёўскай вобласці, якое на працягу многіх стагоддзяў захоўвае таямніцы сядзібы Таўстых. Ад раённага цэнтра Быхава сядзіба размяшчаецца ў 35 кіламетрах.

Калісьці землі належалі Хацкевічам і Сапегам, але пасля падзелу Рэчы Паспалітай імператрыца Кацярына ІІ падаравала іх графу Дзмітрыю Таўстому, разам з 19 тысячамі дзесяцін лесу зямель.

Першапачаткова сям'я Таўстых жыла ў драўляным аднапавярховым доме, які быў пабудаваны на беразе возера.

Сядзіба пабудавана ў рускім стылі. У аснову яе кампазіцыі быў пакладзены прынцып далёкіх перспектыў. У кампазіцыі сядзібы ёсць вялікі склеп, парадны і чорны ўваходы, лесвіцы. Архітэктары, прааналізаваўшы асаблівасці будынка, называюць сядзібу «анегінскім домам». У комплексе будынкі вылучаюць два аднапавярховых крыла, у якіх размяшчаліся жылыя памяшканні. Тры часткі будынка злучаныя паміж сабой карнізамі, якія захаваліся да нашых дзён.

На другім паверсе ёсць балкон, які выходзіць з параднага залу, з якога можна паглядзець на маляўнічы парк і фантан. Калі зазірнуць унутр будынка, то можна ўбачыць, што ўнутраная прыгажосць сядзібы часткова захавалася: плітка, парэнчы, склеп. На столях захаваліся ўпрыгожаныя бэлькі і перакрыцці.

Уладальнікі сядзібы разбілі парк плошчай у 6 гектараў, які быў умоўна падзелены маёнткам на дзве роўныя часткі. Важна адзначыць, што дрэвы былі пасаджаныя так, як патрабуюць таго іх асаблівасці. Напрыклад, пладовыя дрэвы былі пасаджаныя на поўначы, а на поўдні - паркавыя насаджэнні. Акрамя гэтага, у парку былі пасаджаны і экзатычныя дрэвы, прывезеныя графам з-за мяжы. На жаль, цяпер у парку захавалася толькі некалькі дрэў з таго, што былі пасаджаныя графам.

Да сядзібы вялі дзве дарогі, а ў месцы іх злучэння была сажалка.

Тоўстыя вельмі добра сачылі за сваёй сядзібай: пабудавалі мануфактуры, бровар, шклозавод, стварылі адзін з лепшых на той час племянных конных заводаў.

Самы росквіт сядзібы прыйшоўся на час праўлення ў ёй графіні Аляксандры Рыгораўны Таўстой, вядомай у дзявоцтве, як Шчарбатаў. Яна правяла ў сядзібу электрычнасць, а таксама на ўласныя грошы пабудавала Рыжкоўскую бальніцу, у якой працавалі лепшыя лекары. Будынак цяпер дзеючай бальніцы захаваўся да нашых дзён.

Пасля прыходу на тэрыторыю Беларусі савецкай улады, графіня была вымушана пераехаць у Парыж, а сядзіба была перададзена мясцовым уладам.

У час Вялікай Айчыннай вайны будынак быў прыстасаваны пад ваенны шпіталь. Пасля ў ім размяшчаліся школа, дзіцячы дом, а таксама санаторная школа-інтэрнат для дзяцей, якія былі хворыя на рэўматызм.

У 1963 годзе сядзібе было прысвоена найменне «Помнік прыроды».

На сённяшні дзень сядзіба закінутая, работы па яе рэканструкцыі не вядуцца, але прыязджаючым турыстам ёсць на што паглядзець. Захаваная атмасфера сядзібы дазваляе акунуцца ў атмасферу жыцця сям'і Таўстых.