Быхаў

Па дадзеных на 1 студзеня 2015 года, насельніцтва горада скаладае прыкладна 17 тысяч чалавек. Знаходзіцца ён на Дняпроўскіх землях, на скрыжаванні старажытных і сучасных шляхоў зносін. У свой час гістарычны шлях «з вараг у грэкі» пралягаў праз гэтыя тэрыторыі.

Быхаў знаходзіцца паміж дзяржавамі, паміж народамі і нацыянальнасцямі, на памежжы. Якім бы чынам ні адбывалася адміністрацыйнае дзяленне Еўропы, быхаўскія землі заўсёды апыналіся то ў аблозе, то ў бітве. Гэта і вызначыла шмат у чым гістарычны шлях горада.

Гісторыя горада - крэпасці, горада збройнікаў і ваяроў

Годам заснавання Бызава лічыцца 1370, годам першага дакументальнага летапіснага згадвання - 1430. Тут знаходзілася адна з лепшых у сярэднявечнай Еўропе людвісарняў - майстэрняў, дзе адліваліся гарматы і ядры, а пры ёй – самая вядомая ў тагачаснай Еўропе школа зброі. Менавіта ствалы гармат намаляваны на гербе Быхава, падараваным яму Кацярынай II у 1781 годзе.

Княжыя прозвішчы Свідрыгайла і Гаштольд, магнаты Хадкевічы і Лёў Сапега – гэта толькі няпоўны пералік знакамітых уладальнікаў быхаўскіх земляў. Яны зрабілі з горада буйную абарончую мяжу, пабудавалі тут магутную крэпасць. Нават рэлігійная ўстанова - сінагога - мела двухмятровую таўшчыню сцен і вокны-байніцы. Не кажучы ўжо пра валы, плацы, равы і бастыёны, пра самую планоўку горада як умацавання.

Баталіі, якія мелі месца на працягу ўсёй гісторыі Беларусі, былі значнымі і вынікалі літаральна адна з іншай: вядомыя чатыры буйныя аблогі горада, прычым падчас Паўночнай вайны крэпасць апынялася ў аблозе двойчы, будучы пад уладай то аднаго, то іншага з варагуючых бакоў. Апісанне бітваў, стратэгіі і тактыкі палкаводцаў, удзелы збройнікаў, апісанне вераломства, розуму і гераічнасці тых войн, асаблівасцях фартыфікацыйных прынцыпаў, ужытых у Быхаве, чытаюцца цяпер, як прыгодніцкі раман.

Падзейны шэраг працягвае так званая «Быхаўскае сядзенне». Тут у 1917 годзе трымаліся пад арыштам удзельнікі карнілаўскай змовы на чале з Л.Г. Карнілавым.

У Вялікую Айчынную вайну па гэтых землях прайшлі боты салдатаў фашысцкіх гарнізонаў, гусеніцы іх танкаў, горад быў акупаваны.

Асаблівай скрухай адзначаны старонкі гісторыі горада, звязаныя з яўрэйскім гета, арганізаваным акупацыйнай уладай. Толькі за некалькі месяцаў 1941 года было расстраляна больш за чатыры тысячы яўрэяў, прыгнячэнні на нацыянальнай глебе не спыняліся на працягу ўсяго перыяду акупацыі.

Сучаснасць. Абноўлены Быхаў

Цяперашні Быхаў жыве мірным жыццём. Яго насельніцтва - працаўнікі, яны рэалізуюць сябе ў вытворчасці, сельскай гаспадарцы, мастацтве, культуры. Быхаўчане берагуць захаваныя выбітнасці, рады распавесці пра багатую гісторыю малой радзімы ўсім, хто цікавіцца. Падтрымліваюцца экспазіцыі мясцовага гісторыка-краязнаўчага музея.

Прывядзём пералік захаваных гістарычных помнікаў:

  • сінагога, помнік архітэктуры барока (па некаторых крыніцах - рэнесансу) пачатка 17 стагоддзя;
  • Быхаўскі замак, пабудаваны ў 1610-1619 гетманам літоўскім Я. Хадкевічам для абароны вотчынных землях і трэніроўкі войска;
  • Свята-Траецкая царква, якая знаходзіцца традыцыйна для культавай пабудовы – убаку ад батальных цэнтраў. Царква - помнік традыцыйнага храмавага драўлянага дойлідства 19 стагоддзя;
  • мемарыял вайсковай славы - вышыня 150,9 метраў, месца самых жорсткіх баёў Вялікай Айчыннай у вёскі Лудчыцы.

І гэта толькі тое, што датычыцца самога раённага цэнтра. Месцы акругі Быхава могуць падарыць яшчэ нямала цікавых сустрэч з гістарычным мінулым.

Карта месцазнаходжаньня


Вярнуцца да спісу