Нясвіж

Нясвіж - горад і раённы цэнтр

Раённы цэнтр з найскравай гісторыяй. Горад, стагоддзямі збіраўшы ў сабе культурныя і духоўныя каштоўнасці. Такім чынам, пазнаёмімся бліжэй. Нясвіж!

Упершыню пра Нясвіж гісторыя кажа ў 15 стагоддзі. Тады ён быў толькі цэнтрам невялікай воласці. У 1492 г. становіцца ўласнасцю багатага літоўскага роду Кішак, які ў 1513-м парадніўся з яшчэ больш шляхетнымі літоўцамі - Радзівіламі, у чыіх руках статус і дабрабыт Нясвіжа імкліва расце.

У 1547 годзе, дзякуючы Мікалаю Радзівілу Чорнаму, Радзівілам прысвойваецца тытул «князя Свяшчэннай Рымскай імперыі». Нясвіж, да гэтага моманту ўжо рэзідэнцыя знакамітай сям'і, у 1586 г. атрымлівае статус ардынацыі. Гэта значыць, што Нясвіж цалкам пераходзіць ад аднаго ўладальніка да іншага толькі па спадчыне, ад бацькі да старэйшага сына.

Рэформы Мікалая Радзівіла Сіроткі. Па еўрапейскім шляху развіцця

Менавіта ён, як старэйшы сын і спадчыннік Мікалая Радзівіла Чорнага, пераймае кіраванне. З яго падачы ў Нясвіж у 16 ​​стагоддзі літаральна расцвітае:

Нясвіж першым выдае беларускамоўныя кнігі. Гэта становіцца магчымым са з'яўленнем у горадзе друкарні. Тут друкаваліся Сымон Будны і Васіль Цяпінскі

16-17 стагоддзе ў Нясвіжы звернута да пазнання і адкрыццяў. Тут вывучаюць старажытныя мовы, багаслоўе і натуральныя навукі. Запускаецца першы ў Беларусі стацыянарны тэатр. У 1563 г. выходзіць першая газета ВКЛ «Навіны грозныя а жалостлівые ... ». У 18 стагоддзі менавіта Нясвіж ганарыўся найбуйнейшым у Еўропе тэатрам балета.

У нясвіжскай настаўніцкай семінарыі вучыўся Якуб Колас. Тут ён напісаў нямала вершаў і гумарыстычных апавяданняў.

Жывая гісторыя - замак у Нясвіжы

Як музей-запаведнік нашых дзён, прылічаны да Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. Нясвіжскі замак, «сэрца» горада, быў узведзены ў 1583 па загадзе Мікалая Радзівіла Сіроткі. Праз сто гадоў, у час руска-польскай вайны, вытрымаў два варожых штурму. Для войскаў Карла 12 становіцца мішэнню, як уласнасць магнатаў, якія падтрымліваюць Аўгуст Другі.

Падчас вайны з Напалеонам уладальнік Замка, Дамінік Радзівіл, выступае на баку французскага войска і назаўсёды пакідае горад. Усе родавыя каштоўнасці былі вывезены з рэзідэнцыі. У 1813 г. усе валодання знакамітага роду былі канфіскаваныя. У 60-х замак вяртаецца да Радзівілаў і разрастаецца - будуецца комплекс з Замкавага, Старога, Новага, Ангельскага паркаў і Японскага саду. У выніку к 1939 тэрыторыя павялічана да 90 га.

Гісторыя горада Нясвіж

У 1706 да Нясвіжа дабіраецца Паўночная вайна, шведскія войскі цалкам рабуюць яго. Праходзіць паўстагоддзя, і горад займаюць расійскія войскі. Пасля другога падзелу РП, як і значная частка тэрыторый цяперашняй Беларусі, адыходзіць да Расійскай імперыі. У 20-х гадах 20 стагоддзя вяртаецца ў склад Польшчы. 1939 - частка толькі што створанай БССР. 1941 - 1944 акупаваная нямецкай арміяй.

Што паглядзець у горадзе Нясвіж

У Нясвіжы ёсць на што паглядзець: некалі ён быў рэзідэнцыяй Радзівілаў. У ім мноства помнікаў архітэктуры і гісторыі. На Цэнтральнай плошчы знаходзіцца ратуша з гандлёвымі радамі, у сучасным будынку педагагічнага каледжа некалі быў бенедыктынскі манастыр, а там, дзе цяпер стаіць кінатэатр, калісьці размяшчаўся дамініканскі – той самы, які быў перафарміраваны ў семінарыю і які наведваў Якуб Колас.

Іншыя славутасці Нясвіжа

Нясвіж мае і больш раннія выбітнасці. Яркі прыклад – Слуцкая брама – барочныя вароты канца XVII стагоддзя. Да гэтага ж стылю адносіцца і знакаміты Фарны касцёл-капліца – першы храм езуітаў на тэрыторыі Рэчы Паспалітай, у якую некалі ўваходзіў Нясвіж.
Бясспрэчна, самым выдатным месцам горада з'яўляецца палац. Цяпер ён уяўляе сабою музей, размешчаны на тэрыторыі запаведніка, і лічыцца не толькі здабыткам Беларусі, але і ўсяго свету: замак горада Нясвіж уваходзіць у пералік Сусветнай спадчыны ЮНЭСКА. Асобнага згадвання заслугоўвае замкавы парк, які падзелены на некалькі сектараў па стылістычным прынцыпе і захоўвае ў сабе шэраг вельмі рыгожых скульптур і помнікаў.