Мядзель

Паводле легенды, першыя паселішчы гэтага горада з'явіліся на берагах возера Мядзел, там былі знойдзеныя рэшткі гарадскога ўмацавання 11 стагоддзя – памежнай крэпасці Полацкага княства. Пасля эпідэмій халеры і чумы жыхары перабраліся на бераг возера Мястра, але назва пры гэтым засталася ранейшай. Як пра моцны княжны замак, аб Мядзеле гаворыцца ў 1324 годзе, калі Гедымін, вялікі князь літоўскі, піша пасланне Рыжскай Радзе.

Першапачаткова Мядзел дзяліўся на, можна сказаць, 2 асобных горада - Стары і Новы Мядзел, і кожны з іх жыў сваім жыццём. Розніца - ва ўпраўленні. Адным валодалі магнаты, другі быў уласнасцю самаго каралеўства і тут «гаспадарылі» мясцовыя старасты, якіх адмыслова прызначаў асабіста манарх.

Стары Мядзел

У сярэдзіне 15 стагоддзя (вядомы з 1454 гады) быў тэрыторыяй Віленскага ваяводства, уласнасцю такіх магнатаў як Грабкоўскі, Райскі і Францкевіч. Горад таксама належаў уладальнікам велізарнай колькасці беларускіх зямель, палацаў у Варшаве і Берліне, - вядомаму, уплывоваму і багатаму літоўскаму княжаму роду - Радзівілам.

У 1736 годзе Стары Мядзел становіцца мястэчкам і ў 1762 атрымлівае права на самакіраванне. У канцы 19 стагоддзя тут жыве 312 чалавек, запісана 46 двароў, адкрыты прыход праваслаўнай царквы, габрэйскі малітвены дом, наладжана работа завода піваварства.

Новы Мядзел

Першыя вестачкі аб гэтай частцы сучаснага райцэнтра Мядзел з'явіліся ў 1463 годзе. Па іх вядома, што межы горада былі абаронены валам, які пасля быў цалкам разбураны. У 16 стагоддзі Новы Мядзел - частка каралеўскіх уладанняў. Старастай з 1590 года быў Леў Сапега, самы вядомы канцлер ВКЛ. Да канца 19 стагоддзя - у статусе мястэчка, у якім пражывае 783 жыхара, налічваецца амаль сотня двароў, наладжаны гандаль - 3 крамы, праводзіцца кірмаш, суіснуюць некалькі канфесій - працуе праваслаўная царква, габрэйская сінагога і каталіцкі касцёл. Дарэчы, пасля атрымання Магдэбугрскага права тут праводзяць па 4 кірмашы на год.

Пасля другога падзелу РП 1783 года абедзве часткі цяперашняга Мядзела - тэрыторыя Вілейскага павета Расійскай імперыі.

Мядзельскі замак

Яго малюнак носіць герб горада. Замак вырас на беразе ракі Мядзел у 15 стагоддзі і праіснаваў да 18. Эксперты параўноўваюць яго з Камянецкай вежай. У 16 стагоддзі ў абароне замка лічылася 2 фальканета, 2 серпантына, мноства агнястрэльнай зброі. Замак разбурыла Паўночная вайна (1700-1721).

У пачатку 20 стагоддзя абедзве часткі Мядзела пачынаюць «вандраваць» з дзяржавы ў дзяржаву. Паступова яны зліваюцца ў адзін горад.

У лістападзе 17-га сюды прыходзіць улада саветаў, у 18-м годзе ствараецца рэўкам, Савет салдацкіх і батрацкіх дэпутатаў. З 21-га па 38-га года з'яўляецца тэрыторыяй Польшчы. У 39-м трапляе ў толькі што ўтвораную Беларускую ССР, годам пазней становіцца раённым цэнтрам.

У гады нямецкай акупацыі (горад быў заняты фашыстамі на працягу 3 гадоў) не выжыў ні адзін Мядзельскі габрэй - усе яны загінулі ў гета, якіх на тэрыторыі Мядзельскага раёна было 5. Для знішчэння габрэйскага насельніцтва была распрацавана асобная праграма, і яна не заўсёды дзейнічала прамым забойствам. Часта людзі паміралі натуральнай смерцю ад хвароб, холаду і голаду. Да прыкладу, рабочым змяншалі сутачны паёк - ён складаўся толькі з 75 г. мукі і 100 г. хлеба.

Мядзел - курортны рэгіён Беларусі

Мядзел - гэта 143 км ад Мінска, на аўтадарозе Мінск-Нарач. Раённы цэнтр з насельніцтвам вышэй 6800 чалавек пасаджаны паміж азёрамі Мястра і Баторына. Сёння гэта цэнтр курортнай зоны «Нарач».

Карта месцазнаходжаньня


Вярнуцца да спісу