Дзяржынск

Горад Дзяржынск цікавы тым, што пад іншымі назвамі ён уваходзіў яшчэ ў склад Старажытнарускай дзяржавы, што дазваляе лічыць яго адным з найстаражытнейшых гарадоў Мінскай вобласці. Ён знаходзіцца ў трыццаці кіламетрах ад нашай сталіцы і яго візітнай карткай па праве лічыцца гарадзішча "Гаштольдава гара". За час свайго існавання горад тройчы змяняў назвы. У старажытныя часы ён зваўся Крутагор’ем, у сярэднія вякі - Койданавым (па легендзе, назва пайшла ад імя татарскага хана Койдана), а ўжо ў 1932 горад атрымаў сваю цяперашнюю назву Дзяржынск у гонар Фелікса Дзяржынскага, які нарадзіўся непадалёк.

Гістарычныя звесткі

Мястэчка Крутагор’е вядома з дванаццатага стагоддзя, аднак афіцыйнай датай адліку лічыцца 1439 год у сувязі са згадваннем імя Койданава ў гістарычных хроніках. У 1483 годзе яго тэрыторыямі валодала дынастыя Вярэйскіх, а ў 1522 году ўладальнікам становіцца канцлер Вялікага княства Літоўскага Альбрэхт Гаштольд. Менавіта дзякуючы дынастыі Гаштольдаў Дзяржынск карыстаецца попытам у турыстаў у наш час. "Гаштольдава гара" - руіны старажытнага замка, які быў разбураны яшчэ ў шаснаццатым стагоддзі, аднак яны ўсё роўна бударажаць фантазію і прыцягваюць да сябе погляд.

Горад двойчы знішчаўся крымскімі татарамі (у 1502 і 1503 гадах). У першай палове шаснаццатага стагоддзя ім валодалі польскія каралі, адзін з якіх, Жыгімонт III Ваза, дазволіў мясцовым жыхарам на вялікія хрысціянскія святы праводзіць два вялікія штогадовыя кірмашы, а таксама штотыднёвы кірмаш (колькасць штогадовых кірмашоў з цягам часу вырасла да чатырох:на Грамніцы, Сёмуху, Юр’я і Пакроў). Затым, з 1550 года, уладальнікамі сталі Радзівілы, якія былі нязменнымі гаспадарамі гэтых землях да 1831 года.

Другі падзел Рэчы Паспалітай аддаў уладу над Койданава Расійскай імперыі. У 1812 годзе мястэчка знаходзілася ў акупацыі. У канцы гэтага ж года тут адбылася гістарычна значная бітва, дзякуючы перамозе ў якой рускія салдаты атрымалі магчымасць прасоўвацца да Мінска.

У 1851 годзе ў Койданава была пабудавана каменная Свята-Пакроўская царква, наведванне якой таксама ўключана ў шматлікія туры. Яна вядомая дзякуючы таму, што ў 2005 годзе тут адбыўся сапраўдны цуд - дванаццаць абразаў, змешчаных тут, сталі міраточыць. З таго моманту Свята-Пакроўская царква ў Дзяржынску - месца, куды з'язджаюцца паломнікі з усіх куткоў Беларусі.

З цягам часу развіваецца інфраструктура горада, адкрываюцца новыя вытворчасці, з'яўляюцца працоўныя месцы. У 1871 годзе праз Дзяржынск прайшла чыгунка, у сувязі з чым быў пабудаваны двухпавярховы будынак станцыі. Горад ужо тады быў вельмі шматканфесійным, у яго межах суседнічалі праваслаўны, кальвінісцкі і каталіцкі храмы, сінагога і дзве яўрэйскія школы.

Першая сусветная вайна на тэрыторыі Дзяржынска была прыфрантавой, у сувязі з чым тут часта былі бамбёжкі. Аднак само мястэчка ўцалела да прыходу польскіх войскаў, якія ў 1920 спалілі яго. Падчас Вялікай Айчыннай вайны быў акупаваны і знаходзіўся пад уладай гітлераўцаў на працягу трох гадоў.

Што паглядзець

У першую чаргу, турыстам варта звярнуць увагу на рэшткі гарадзішча. Руіны вежы і крапасныя сцяны з'яўляюцца вельмі старажытным помнікам сярэднявечнай архітэктуры.

Нельга не згадаць і два хрысціянскіх архітэктурных шэдэўра. Гэта Свята-Пакроўская царква 1851 года пабудовы і касцёл Святой Ганны. Каталіцкі касцёл, пабудаваны ў Дзяржынску ў 1785 годзе, меў сумны лёс: некаторы час ён быў недаступны для вернікаў, і ў яго будынку размяшчалася музычная школа.

Дзяржынск славіцца не толькі архітэктурнай спадчынай. Менавіта тут знаходзіцца найвышэйшая кропка Беларусі - Дзяржынская гара з вышынёй у 345 метраў над узроўнем мора.