Вязынка

На беразе ракі Вязынка знаходзіцца аднайменная вёска, з якой рака і падзялілася сваёй назвай. Насяляюць яе (па дадзеных на 2010 год) 342 чалавекі. Гэта кагорта беларускіх жыхароў ганарыцца месцам свайго пражывання - бо іх земляком з'яўляецца не хто-небудзь, а сам Янка Купала (Іван Дамінікавіч Луцэвіч) – знакаміты беларускі паэт-пясняр, нацыянальны гонар, культавая постаць на ўсе часы.

Дакупалаўскія часы

Месца гэтае стала вядомым яшчэ з 2-4 стагоддзяў н.э. Непадалёку ад вёскі знаходзіцца гарадзішча штрыхавальнай керамікі. Першыя раскопкі з мэтай вывучэння старажытнай спадчыны распачаў былы ўладальнік вёскі і сядзібы Станіслаў Замбржыцкі. Курган-гарадзішча дагэтуль прыцягвае ўвагу сваёй таямнічай гісторыяй.

Тэрыторыя вёскі і сядзібы вяла і свой асабісты, аўтаномны летапіс. Спачатку яна належала сям'і Пшаздецкіх, затым Замбржыцкіх. Уваходзіла ў склад Літвы, затым Польшчы, пасля вайны - БССР.

Малая радзіма вялікага паэта

У 1882 годзе, 7 ліпеня, у вёсцы Вязынка нарадзіўся хлопчык, які, пасталеўшы, узяў сабе псеўданім Янка Купала і ўславіў родную зямлю сваімі вершамі (у працяг гісторыі - ужо не рыскі па старажытнай кераміцы, а радкі з яго вершаў выбіты на велізарных валунах на тэрыторыі запаведніка, які носіць яго імя; яны прыцягваюць увагу турыстаў, абазначаючы сабой павагу да любімага народам «песняра»). Бацькі яго здымалі частку гаспадарскай сядзібы ў фальварку Вязынка. Праз два гады яны змянілі месца жыхарства, але месцы гэтыя шануюцца менавіта як малая радзіма паэта.

У хаце, дзе ён нарадзіўся, уладкаваны музей паэта, узноўлены побыт таго часу, маюцца і рэчы, якія належылі самому Купале. Да стагоддзя з дня нараджэння Янкі Купалы на яго радзіме створаны літаратурна-мемарыяльны музей-запаведнік. Тут размяшчаецца філіял літаратурнага музея яго імя (з цэнтрам у Мінску). На хаце ўсталявана памятная таблічка, а на цэнтральнай алеі парка - яго бюст (аўтар помніка - Заір Азгур).

У сядзібе клапатліва захаваны нашчадкамі ўсе атрыбуты маёнтка: парк, сажалка, крыніца, алеі, надворныя пабудовы. Захапленне выклікае і выдатная прырода мясцовасці, маляўнічыя пейзажы, апетыя ў вершаваных радках і выявах.

Мемарыяльны запаведнік наведваюць да 100 тысяч неабыякавых турыстаў у год, яны прыязджаюць з далёкіх і блізкіх краін, прыходзяць пешшу з розных, далёкіх і блізкіх, вёсак і гарадоў Беларусі. Бо кожнаму грамадзяніну Рэспублікі з дзяцінства знаёмыя яго радкі.

Гэты турыстычны маршрут рашэннем Юнэска ўключаны ў пералік міжнародных.

Запатрабаванасць памятных месцаў

Квінтэсенцыя беларускага духу і нацыянальнай культуры, якая лунае ў паветры, гісторыя гэтых месцаў, завязаная з вялікім паэтам, здаецца, сама паэзія, што пасялілася тут назаўжды - усё гэта прыцягвае наведвальнікаў. З афіцыйных мерапрыемстваў, якія праводзяцца ў вёсцы і сядзібе, згадаем святы паэзіі, правядзенне фальклорных фэстаў, рэгулярныя злёты філолагаў-мовазнаўцаў. Для іх правядзення пабудаваны канцэртная эстрада і пляцоўка для гледачоў і масавых гулянняў.