Навагрудак

Навагрудак - адзін з ключавых гарадоў, якія існуюць на нашай зямлі. Цэнтр аднайменнага княства, рэзідэнцыя кіраўнікоў Вялікага княства Літоўскага і проста дзіўнай прыгажосці старадаўні населены пункт. Цяпер гэта горад, адносна невялікі ў маштабе абласных цэнтраў, аднак, як і шмат стагоддзяў таму, ён і зараз з’яўляецца цэнтрам гістарычнай і культурнай спадчыны Беларусі. 

Гістарычная хроніка Навагрудка

 Горад упамінаецца яшчэ ў X стагоддзі. Дакладна невядома, якую з магчымых дат, якія сустракаюцца ў пісьмовых крыніцах - 1044, 1016 ці 1252 - лічыць дакладнай. Аднак археалагічныя раскопкі, якія былі праведзены на тэрыторыі Навагрудка, дазволілі даказаць, што ўжо ў IX-X стагоддзях на яго месцы існавала паселішча, якое мела актыўныя гандлёвыя зносіны з Візантыяй, Блізкім Усходам, Заходняй Еўропай і Скандынавіяй.

Першапачаткова, з XII стагоддзі, Навагрудак складаўся з двух частак: Малога Замка, на якім размяшчаўся пасад, які паступова разросся ў навакольны горад, і Замкавай гары, на якой было пабудавана ўмацаванне - дзяцінец. Замак выконваў свае функцыі ў поўнай меры, пакуль не быў знішчаны шведамі ў 1710 годзе. Да нашых часоў захаваліся толькі руіны старажытнага гарадзішча, аднак нават яны з'яўляюцца вельмі каштоўнай гісторыка-культурнай спадчынай Беларусі. Рэшткі Навагрудскага замка, размешчаныя на Замкавай гары, прыцягваюць у гэта невялікае мястэчка турыстаў з усіх куткоў зямнога шара.

Лічыцца, што ў Навагрудку размяшчалася былая сталіца ВКЛ. Князь Міндоўг зрабіў горад Гродненскай вобласці сваёй рэзідэнцыяй. У 1507 годзе ў выніку дынастычнага шлюбу князя Ягайла з польскай князёўнай Ядзвігай становіцца часткай новаўтворанай дзяржавы - Рэчы Паспалітай. У 1511 годзе горад атрымаў права на самакіраванне, і толькі праз амаль сто гадоў, у 1595 годзе ў Навагрудка з'явіўся герб. У складзе земляў Рэчы Паспалітай горад знаходзіўся да 1795.

Спачатку горад ставіўся да Літоўскай губерніі, затым, у 1842 годзе ўвайшоў у склад Мінскай губерніі. Паміж Першай і  Другой сусветнымі войнамі Навагрудак знаходзіўся ў складзе Польшчы. Навагрудскія землі ва ўсе часы пакутавалі ад набегаў ворагаў. Іх спусташалі татара-манголы, войскі крыжакоў, сілы крымскіх татараў. Не абыйшоў трагічны лёс яго жыхароў і падчас Вялікай Айчыннай вайны. За перыяд акупацыі з 4 ліпеня 1941 па 9 ліпеня 1944 гадоў у Навагрудскім гета было закатавана каля чатырох з паловай тысяч яўрэяў.

Турыстычны патэнцыял горада

Навагрудак - горад, па якім можна блукаць гадзінамі, вывучаючы яго архітэктурную і культурную спадчыну. Тут размешчаецца гістарычна значны касцёл Праабражэння Гасподняга, у старым будынку якога адбылася адна з ключавых падзей нашай гісторыі - заключэнне шлюбу паміж князем Ягайлам і князёўнай Ядзвігай, дзякуючы чаму князь стаў каралём новаўтворанай дзяржавы Рэчы Паспалітай. Заслугоўвае ўвагі і цалкам адноўлены касцёл Святога Арханёла Міхаіла, а таксама знакамітая Барысаглебская царква 1519 года, якая і цяпер знаходзіцца ў ідэальным стане. Цікавым помнікам з'яўляецца так званая "Гара Міндоўга". Існуе меркаванне, што менавіта тут знаходзяцца астанкі вялікага літоўскага князя. З Навагрудкам звязаны лёс аднаго з самых значных паэтаў Беларусі і Польшчы - Адама Міцкевіча, які нарадзіўся або ў Наваградку, або ў яго наваколлях, у фальварку Завоссе.

Старажытны і выдатны горад Навагрудак - гонар Беларусі, маленькі горад, які захоўвае ў сабе здабытак шматлікіх стагоддзяў. Пабываць тут - значыць увачавідкі ўбачыць пышнасць старадаўняй архітэктуры і дакрануцца да гісторыі.