Жодзішкі

Жодзішкі – аграгарадок, які знаходзіцца ў маляўнічым месцы на рацэ Вілія. Ён з’яўляецца цэнтрам сельсавета Смаргонскга раёна і размешчаны ў Гродзенскай вобласці, у васямнаццаці кіламетрах на поўнач ад раённага цэнтра і ў ста дваццаці ад сталіцы Рэспублікі – Мінска. Вядомы ён у першую чаргу дзякуючы Траецкаму касцёлу, якія знаходзіцца тут і якому не так даўно споўнілася чатырыста год.

Гісторыя мястэчка Жодзішкі

Сваёй назвай вёсачка абавязана вельмі ўдаламу месцазнаходжанню. Яна размясцілася над паўнаводнай ракой, і імя яе перакладаецца з балтыйскага як «квітнеючыя берагі».

Заснавана пасяленне было ў XVI стагоддзі і ўпершыню ўпамінаецца ў летапісах у 1511 годзе, калі першы ўладальнік гэтых земляў, Мордас Мішковіч, заснаваў тут замак і мястэчка. Акрамя таго, адразу ж, згодна з прывілеем Сігізмунда I, Жодзішкі атрымалі права гандляваць, будаваць карчмы і арганізоўваць ярмаркі, якія былі неабходныя ў старадаўнія часы для развіцця гандлю і рамёстваў.

У XVI стагоддзі адзін за другім мяняюцца ўладальнікі мястэчка: Забярэзінскія, Асціковічы, Кішкі. З іменем дынастыі Асціковічаў і Кішак звязана ўзвядзенне дзвюх ключавых святынь Жодзішак – першыя спансіравалі будаўніцтва касцёла, другія – кальвінісцкага сабора. Яго будынак, пабудаваны ў 1612 годзе кальвіністамі, і зараз можна паглядзець, прыехаўшы ў Жодзішкі на экскурсію.

Наступныя гаспадары вёскі – Міцкевічы – былі католікамі, таму хутка ў межах Жодзішак з’явіўся і драўляны касцёл. Барбара Міцкевіч, што прыклала руку да заснавання езуіцкіх святынь, неўзабаве перадала права на ўладанне ордэну. Нароўні са школай, адкрытай кальвіністамі, езуіты заснавалі і сваю. Неўзабаве яны і зусім выжылі кальвіністаў з вёскі.

Езуіты пабудавалі касцёл Святога Тадэўша і манастыр, якія чакаў незайздросны лёс: у 1734 годзе ўсе езуіцкія пабудовы былі спалены маскоўскімі войскамі. На месцы манастыра ў 1752 годзе ўзвялі каменны будынак калегіўма, у якім абсалютна бясплатна навучалі ўсіх жадаючых. Гэты будынак, у якім зараз размяшчаецца псіханеўралагічная бальніца, таксама можна паглядзець у Жодзішках.

Езуіты, як і кальвіністы, таксама былі вымушаны пакінуць Жодзішкі пасля расфарміравання ордэна. Кальвінісцкі сабор у 1720 годзе стаў каталіцкім храмам, асвячоным у гонар Святой Тройцы. У 1774 годзе пасяленне атрымала мандэбургскае права, а яго ўладальнікі перабудавалі езуіцкі калегіум і выкарыстоўвалі будынак у якасці сваёй рэзідэнцыі.

Затым, пасля падзелаў Рэчы Паспалітай, Жодзішкі ўвайшлі ў склад Расійскай Імперыі, далей была акупацыя кайзераўскімі войскамі ў пачатку XX стагоддзя, пераход пад уладу Польшчы, з 1921 года – у складзе БССР. Пасля акупацыі гітлераўскімі войскамі паследавала вызваленне ў 1944 годзе.

Славутасці

Такім чынам, у вёсцы захаваліся дзве архітэктурныя жамчужыны – Траецкі касцёл, якому больш за чатыраста гадоў, і маёнтак з паркам і гаспадарчымі пабудовамі, заснаваны ў XVIII-XIX стагоддзях.