Сучасны горад Косава вядомы яшчэ з X-XII стагоддзяў, калі ён быў усяго толькі паселішчам. А ў архіўных дакументах ён упершыню згадваецца ў 1494 годзе – вялікі князь літоўскі Аляксандр Ягелончык падараваў Косава маршалу Храптовічу.
Пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай тэрыторыя брэсцкага Косава належала Расійскай імперыі. Да канца XIX стагоддзя тут пражывала больш за 3 тысячы чалавек; працавалі 4 паравыя млыны, на якіх было задзейнічана 13 вяскоўцаў. Былі адкрыты сельская народная вучэльня, прыёмны пакой і аптэка.
Падчас Першай сусветнай вайны Косава было занята нямецкімі войскамі, у 1919-1920 – польскімі. У 1921-м годзе горад увайшоў у склад Польшчы як цэнтр павета. А ў 1939-м годзе стаў часткай Беларускай ССР.
Палац Пуслоўскіх у Косава.
У гэтага помніка архітэктуры пачатку XIX стагоддзя ёсць яшчэ адна назва – Косаўскі замак. Выглядае будынак велічна і ганарліва, хоць сёння ад яго засталіся толькі сцены.
Гісторыя палаца на ўскраіне Косаве пачалася ў 1838 годзе. Кіраваў будаўніцтвам гатычнага замка варшаўскі архітэктар Францішак Яшчольд. Унутранае афармленне гаспадары замка даручылі італьянскаму мастаку Марконі. Каля замка з'явіўся велізарны парк.
Пуслоўскі замак мае 12 веж, якія сімвалізуюць 12 месяцаў каляндарнага года. Калідоры і пакоі размяшчаюцца так, каб ва ўсе куткі велізарнага палаца пранікалі сонечныя прамяні. Існуе легенда, што Пуслоўскія кожны год праводзілі незвычайнае свята - так званы Дзень пакоя. Справа ў тым, што, дзякуючы ўнікальнай канструкцыі замка, два з паловай дні сонца асвятляла адзін з пакояў. У гэтыя дні памяшканне ўпрыгожвалі і праводзілі ў ім шмат часу.
Колькасць усіх палацавых пакояў перавышала сотню. Гісторыкі кажуць, што ў адным з іх была шкляная падлога, якая размяшчалася над вялікім акварыумам з рыбкамі. Славу Пуслоўскаму замку прыносіла і бібліятэка, якая налічвала больш за 10 000 кніжных выданняў.
Існуе яшчэ адна легенда. Хадзілі чуткі, што гаспадары палаца трымалі ільва, якога ноччу адпускалі блукаць па замку, каб маёмасць абшарнікаў заставалася ў цэласці і захаванасці.
Першым уладальнікам і ініцыятарам пабудовы палаца быў памешчык Казімір Пуслоўскі. Пасля справу працягнуў яго спадчыннік, Вандалін. Наступным уладаром быў яго сын, Лявон, які з’яўляўся чалавекам азартным і прайграў радавы замак у карты. Потым уладальнікі замка часта змяняліся, паступова ён спусцеў, стаў губляць сваю значнасць і раскошу. А ў 1914-м годзе і зусім быў разрабаваны. Падчас Другой сусветнай вайны лёс замка складаўся трагічна – ён згарэў. Партызаны баяліся, што фашысты ўладкуюць на тэрыторыі старога маёнтка засаду, таму і падпалілі яго.
На сённяшні дзень тут праводзіцца рэстаўрацыя, якую плануюць завяршыць да канца 2018 года. А пакуль што ў Косава едуць турысты, каб наведаць дом-музей Тадэвуша Касцюшкі, палітычнага дзеяча Рэчы паспалітай, нацыянальнага героя Беларусі, Польшчы, Літвы і ЗША.
1
2...
515