Дамачава

Дамачава - гарадскі пасёлак Брэсцкага раёна Брэсцкай вобласці, размешчаны ў чатырохстах метрах ад беларуска-польскай мяжы. Ён не такі старажытны, як суседнія мястэчкі і вёскі, аднак тут знаходзяцца два помніка архітэктуры пачатку XX стагоддзя. Тут  з 1927 па 1932 гады жыў і працаваў знакаміты ксёндз Пётр Татарыновіч (доктар багаслоўя, рэлігійны і палітычны дзеяч, папскі прэлат).

Гісторыя развіцця мястэчка

Дамачава ўпершыню згадваецца толькі ў XVII стагоддзі і, дзякуючы свайму вельмі ўдаламу геаграфічнаму становішчу, развіваецца хуткімі тэмпамі. Неўзабаве была пабудавана чыгунка, якая праходзіла праз пасёлак і злучала Брэст з Узгоркам. Менавіта з'яўленне чыгуначнага шляху і стала ключавым момантам у развіцці мястэчка.

У XIX стагоддзі Дамачава стала цэнтрам воласці, і да 1939 года, знаходзячыся ў саставе Польшчы, не губляла сваёй значнасці. Мястэчка вылучалася сваёй верацерпнасцю і шматканфесійнасцю. Актыўна ўзводзіліся храмы і касцёлы, у цэнтры мястэчка размяшчалася яўрэйская сінагога, лютэранская кірха, дзе праводзілі набажэнствы немцы, і нават знайшлося месца для баптысцкага малельнага дома. Мірнае суіснаванне людзей розных канфесій працягвалася да 1939 года, у якім Дамачава ўвайшло ў склад БССР. Не жадаючы станавіцца часткай сацыялістычнай рэспублікі, шматлікія яўрэі і палякі пакідаюць пасёлак і пераязджаюць у Польшчу.

Блізасць польскай мяжы згуляла з мястэчкам злы жарт. Дамачава было акупіравана нямецкімі войскамі 22 чэрвеня 1941 гады - у першы ж дзень Вялікай айчыннай вайны. Яўрэйская абшчына і сінагога былі знішчаны. На тэрыторыі мястэчка было арганізавана гета, і за час вайны фашысты знiшчылі ў ім некалькі тысяч яўрэяў. Акрамя таго, акупанты не пашкадавалі нават дзяцей і расстралялі  54 выхаванца Дамачаўскана дзіцячага дома. Было падлічана, што ўсяго падчас вайны фашысты загубілі тут каля 3800 чалавек.

Дамачава было вызвалена толькі ў канцы вайны, роўна праз тры гады пасля пачатку акупацыі. Вайна падкасіла мястэчка, якое дагэтуль дынамічна развівалася. Людзі паступова бяднелі, не дапамагло ім і адкрыццё мытні, бо тады людзі пачалі спрабаваць нажыцца на спекуляцыі танных польскіх тавараў. І толькі ў наш час Дамачава паступова ўстае на ногі. Працягвае дзейнічаць старадаўняя праваслаўная царква Святога Лукі, адбылася рэканструкцыя каталіцкага касцёла, не спыняе дзейнасць і гарадская інфраструктура.

Што паглядзець

У Дамачава знаходзяцца два храма, якія і зараз вылучаюцца станам фасадаў і інтэр’ераў: царква святога Лукі, пабудаваная з дрэва ў 1905 годзе, і касцёл Бязгрэшнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі, які быў пабудаваны ў 1854 годзе, а затым рэканструяваны ў 1905. Царква з'яўляецца яркім узорам будынка неарускага архітэктурнага стылю. Вылучаецца яна яшчэ і тым, што нават у савецкія часы не спыняла сваю дзейнасць.

У касцёла больш складаная гісторыя. Датай пабудовы лічыцца 1854 год, аднак сучасны выгляд храм прыняў толькі ў 1905 годзе. У савецкі час будынак касцёла выкарыстоўвалі ў  якасці кінатэатра. Каталікі зноў смаглі вярнуць сабе свой храм толькі ў 1999 годзе. Паўторнае асвячэнне касцёла праводзіў першы ў гісторыі Беларусі кардынал Казімір Свентэк.