Камянец

Калі ўявіць сабе Беларусь у выглядзе шахматнай дошкі, то горад Камянец Брэсцкай вобласці будзе вельмі моцнай фігурай – белай турай.

Камянец – горад «Белай вежы», якая ўзвышаецца над ім ужо 8 стагоддзяў і сапраўды напамінае шахматную туру. З яе вяршыні (30 метраў) адкрываецца цудоўны навакольная панарама. Адсюль – рукой падаць да Белавежскай пушчы, толькі некалькі дзясяткаў кіламетраў.

Чаму Камянецкая вежа стала «Белай вежай»

Гэта адбылося з-за памылкі аўтара манаграфіі «Белавежская пушча» (1903) Георгія Карцава. У кнізе ён указаў, што Камянецкая вежа стаіць на Белай рацэ, хаця рэчка мела назву Лясная.

Аднак спалучэнне «Белая вежа» настолькі спадабалася папулярызатарам беларускай гісторыі, што хутка стала брэндам і сімвалам Беларусі. Што толькі не называлі «Белай вежай» у нашай краіне! І санаторыі, і рэстараны, і гарэлку і казіно.

Парадокс, але Камянецкая вежа за ўсю сваю больш, чым 700-гадовую гісторыю была белай толькі 40 гадоў. У 1957 годзе – ці то па прычыне невуцтва, ці то дзеля прыгажосці  белавежскай пушчы – яе пабялілі. Аднак ужо ў 1998 годзе вежы павярнулі яе спрадвечны колер – цёмна-чырвоны.

Насамрэч Белая вежа – чырвоная (з чырвонай цагліны).

Горад і Вежа: адна гісторыя

Усё жыццё раённага цэнтра Камянец круціцца вакол вежы. У горада і вежы – адна гісторыя, якая пачынаецца з 1276 года, калі князь Уладзімір валынскі вырашыў пабудаваць «за Бяросцем» горад-крэпасць і запрасіў дзеля гэтага вядомага “градаруба” Алексу.

Камянецкі стоўп (так яе называлі) узводзілі 12 гадоў, а Вежа атрымалася падобна «удивлению всем зрящим на него» (Галіцка-Валынскі летапіс). Вежу атачала драўляная крэпасць. А сам горад называлі Камянец, таму што “зямля была каменная”.

Дарэчы ў далейшым горад называлі і Камянцом-Літоўскім і Камянцом-Рускім, каб адрозніваць ад Камянца-Падольскага.

Звычайна, што на гербе беларускага Камянца красуецца Вежа – чырвоная на блакітным фоне. Магдэбургскае права Камянец атрымаў у 1503 годзе.

Вышыня Камянецкай Вежы – 30 метраў, таўшчыня цагляных сцен – 3,5 метры, дыяметр вежы – 13,5 метраў. Таму не дзіўна, што вежу не здолелі заваяваць ні крыжакі, ні татары. Яна ўражвае! Гэта адзіны помнік эпохі Старажытнай Русі, якая цалкам захавалася на Беларусі.

Зараз у Камянецкай вежы працуе краязнаўчы музей.

Міфы і легенды Камянца

•  Легенда пра волатаў. У народзе чуецца гаворка, што вежу на самой справе будавалі волаты, якія прыйшлі да Лясной ракі невядома адкуль. Для таго, каб укладваць цэглу, яны былі вымушаны станавіцца на калены. Калі будзеце ў Камянцы, абавязкова схіліце калены перад вежай, каб адчуць сябе асілкамі.
  
• Легенды пра падземныя хады. Кажуць, што адзін з іх вядзе акурат да ракі, а выхад затуляюць два вялізных валуна. Хаця ёсць гістарычнае сведчанне, што пад замкам сапраўды існавала цагляная кладка. Абавязкова пашукайце!
  
• Міф пра прывід Галі. Кажуць, што ў вежы жыве прывід Белай Дамы па прозвішчы Галя. Мясцовых яна не чапае, але любіць папалохаць турыстаў. Таму аматарам вострых гатычных уражанняў пабываць тут варта абавязкова.
  

Камянец – «горад тытанаў»

Славуты горад Камянец (усяго 8,5 тысяч жыхароў) стаў радзімай многіх вядомых у Беларусі асоб. Напрыклад, для першага прэзідэнта АН Беларусі Ўсевалада Ігнатоўскага і акадэміка Уладзіміра Гніламёдава, футбаліста зборнай Сяргея Кісляка, 7-кратнай рэкардсменкі па цяжкай атлетыцы Ірыны Кулешы і многіх іншых. Сапраўды, горад тытанаў.

Самая папулярная скульптурная кампазіцыя ў Камянцы стаіць не здалёк ад «Белай вежы». У народзе яе называюць «чалавек з быком» (зубрам), а краязнаўцы дагэтуль спрачаюцца, у гонар каго яе ўстанавілі – у памяць пра заснавальніка горада Ўладзіміра Валынскага або ў гонар будаўніка вежы Алексы. Можна,

канешне, далучыцца да спрэчкі, аднак лепш зрабіць побач з помнікам групавое сэлфі.

Акрамя таго ў Камянцы дзейнічае два прыгожых храма – Свята-Сімяёнаўская царква (1914) і касцёл святога Паўла (XVI стагоддзе).

Так, і не забудзьцеся пасля ўздыму на Вежу і прагулкі па гораду паспрабаваць сапраўднага «Белавежскага сыру».